Preventie met gezag

Positive Behavior Support (PBS) is een aanpak die gewenst gedrag bij kinderen versterkt en probleemgedrag voorkomt. Het doel is een positieve, sociale omgeving scheppen, waar sociale veiligheid belangrijk is en die problemen voorkomt. Netwerkregisseur Dieneke Barendrecht legt uit hoe dat werkt.

‘Een aantal scholen in Rotterdam werkt al met PBS. Het is dan ook logisch dat deze methodiek ook op andere plekken in de omgeving van kinderen wordt toegepast. Denk aan allerlei plekken in de wijk, zoals welzijn, speeltuinen, de BSO, door Jeugd-BOA’s en buurtvaders’, legt Dieneke uit. ‘Zo krijg je een consequente aanpak en vergroot je het effect.’

Waarden afspreken

De aanpak begint ermee dat alle partijen bepaalde waarden afspreken. Wat vinden we belangrijk in de omgang met elkaar? Dat kan bijvoorbeeld zijn respect voor elkaar. Vervolgens zet je die waarde om in gewenst gedrag en beelden. Dieneke: ‘Bijvoorbeeld: we blijven van elkaars spullen af, we vechten niet met elkaar en we zijn samen verantwoordelijk voor onze wijk. Dat geven we vorm door het goede voorbeeld te geven en kinderen positief te benaderen. We visualiseren het met een figuurtje of een logo, dat herkenbaar is, steeds terugkomt en dat staat voor het positieve gedrag.’

Ontnieten

‘Een onderdeel van PBS is ‘ontnieten’. Vertel niet wat kinderen allemaal niet mogen, maar juist wat wel mag. Geef hun aandacht, zie hen letterlijk staan. Dat zit in kleine dingen. Kinderen groeten, welkom heten. Zien dat een kind iets graag wil of ergens heel goed in is. Die kleine dingen maken het verschil.’

Positief opvoeden

In diverse wijken wordt PBS nu toegepast. Ouders worden er zoveel mogelijk bij betrokken. Zodat ze PBS thuis, op school én in de wijk ervaren. Er is al een webinar Postitief Opvoeden van het CJG Rijnmond. En er is een speciale workshop in de maak voor ouders over PBS. 

Uitdaging

Dieneke: ‘Iedereen vindt PBS een goed idee. Maar om het toe te passen in de wijk heb je commitment nodig van alle partijen die meedoen. Je moet bij elkaar komen, je waarden bepalen, zaken organiseren. Dat vraagt tijd van vaak toch al overbezette professionals. Ook de borging voor langere termijn is een uitdaging. Je moet het steeds aandacht blijven geven en evalueren: wat gaat goed, wat levert het op, moeten we de waarden misschien aanpassen? Je moet dus blijven investeren in de methodiek en in de relaties. Dat is een proces van de lange adem. Maar we zijn positief en willen het beste voor kinderen in Rotterdam.’

Meer informatie

PBS is één van de interventies van Preventie met Gezag. Wil je naar aanleiding van dit artikel meer weten? Neem dan contact op met Isabel Fino dos Santos, Projectleider PBS in de Stad, gemeente Rotterdam. Of met Margareth Jeschke, Projectleider PBS in de Wijk, CJG Rijnmond.

Gotti (21) beschrijft zichzelf als een actieve jongen die moeilijk stil kan zitten. Hij maakt muziek en is entertainer op social media met onder andere 31.700 volgers op TikTok. Een paar jaar geleden zag zijn leven er een stuk minder hoopgevend uit. 

Gotti vertelt over zijn moeilijke jeugd. Zijn vader was afwezig, zijn moeder zat regelmatig vast. Niemand vertelde wat er aan de hand was. ‘Ze zeiden dat mijn moeder met vakantie was’, herinnert Gotti zich. ‘Dat vertelden ze ons om haar te beschermen. Want je hoort geen slechte dingen te weten over je moeder. Mijn oudste broer zorgde voor mijn broer, zus en mij, maar van een opvoeding was geen sprake. Ik herinner me vooral het gemis aan ouders en geborgenheid.’

Uitzichtloze situatie

Zonder ouderlijk toezicht ging het snel mis. Gotti ging al jong stelen, mensen beroven. Later werd hij benaderd op social media of hij voor 30.000 euro drugs uit containers wilde halen. ‘Ik zat toen in een zware depressie en was mezelf niet. Ik was gestopt met school en mijn studiefinanciering was stopgezet. Ik zat in een uitzichtloze situatie. Dus het leek een goede manier om aan geld te komen. Maar ik werd gelijk gepakt en belandde in gevangenis.’

‘Vreemd genoeg heeft me dat goed gedaan. Ik werd in de gevangenis gedwongen met mensen om te gaan, te communiceren. Ik was mezelf en mijn communicatie kwijtgeraakt. Ik zat helemaal opgesloten in mijzelf.  Ik maakte geen oogcontact, keek recht voor me uit. In de gevangenis leerde ik mezelf kennen. Mijn celgenoot was mijn grote voorbeeld. Hij kende mij van social media. We hebben veel gepraat. Ik heb de kunst van het communiceren en met mensen omgaan van hem afgekeken.’

Meer dan vrienden

Na zijn vrijlating kwam Gotti direct in contact met coach Gerard van Es van Stichting Werkincubator*. ‘Met Gotti ging het allemaal razendsnel’, vertelt Gerard. ‘Ik bracht hem in contact met de juiste hulpverleners en trajecten om zijn leven weer op de rit te krijgen. Soms duurt zo’n traject een jaar. Maar bij Gotti had ik aan 3 uur genoeg. En daarna werden we vrienden.’ Gotti knikt instemmend. ‘Meer dan vrienden zelfs. Ik zie Gerard als een vader.’

Inmiddels woont Gotti begeleid en is hij bezig zijn schulden af te lossen. De jongen die vergeten was hoe hij moest communiceren, vertelde zijn verhaal voor 150 man in de Stuurgroep Veilig en op tv bij talkshow Renze. Hij maakte de muziek voor en speelde een rol (als uithaler!) in de film Zwijgrecht. Er zijn plannen om zijn ervaringen te vertellen op scholen en jongeren te waarschuwen voor de verleidingen van het snelle geld van de criminaliteit.’

Droombaan

Gotti is blij met waar hij nu staat. ‘Ik ben er nog niet. Maar vergeleken met een jaar geleden is er veel gebeurd. Het heeft denk ik allemaal zo moeten lopen om te komen waar ik nu ben. Er zouden meer mensen moeten zijn als Gerard. Mensen die ECHT luisteren. Of mensen die hetzelfde hebben meegemaakt en een positief voorbeeld voor mij hadden kunnen zijn. Dat had mij geholpen. Mijn droombaan is dan ook werken als ervaringsdeskundige. Met jongeren die in dezelfde situatie zitten als ik ooit zat. Want ik weet wat ze meemaken. Als alles helemaal stabiel is in mijn leven, begin ik aan die studie.’

Bekijk Gotti’s TikTok- en Instagram-accounts onder Gottsonn

Stichting Werkincubator (SWI)

Met het programma Preventie met Gezag wil de gemeente o.a. voorkomen dat jongeren in de criminaliteit terechtkomen. SWI (Stichting Werkincubator). Link opent een externe pagina helpt kwetsbare mensen in de samenleving, Rotterdam, Capelle aan de IJssel, Zuid-Holland) en  is een van de partijen die jongeren trajecten aanbiedt. Met directe begeleiding weten ze door te dringen tot deze groep en bieden ze hun de mogelijkheid om op legale wijze deel te nemen aan de samenleving.

Hoe voorkom je overlastgevend of delinquent gedrag bij kwetsbare jongeren? ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’ (AJB). Link opent een externe pagina is een preventieve en bewezen effectieve gedragsinterventie. Het is gericht op kwetsbare jongeren van 10 tot 18 jaar uit groep 7 en 8, het praktijkonderwijs en de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg vmbo. Via de teamsport krijgen deze jongeren twee jaar lang een veilige, positieve en gestructureerde vrijetijdsbesteding met een rolmodel uit de sport voor individuele begeleiding.

‘AJB is een unieke en krachtige combinatie van sport en gedragsontwikkeling’, vertelt Ronald de Bont, landelijk programmamanager AJB en oud-honkballer uit de hoofdklasse. ‘Jongeren zijn via sport positief beïnvloedbaar. De AJB-deelnemers komen twee keer minder vaak in contact met politie en worden drie keer minder vaak veroordeeld voor een misdrijf dan jongeren uit een controlegroep. Ze zijn weerbaarder en minder beïnvloedbaar. En net zo belangrijk: hun werkhouding en prestaties op school verbeteren en daarmee vergroten ze hun perspectieven.’ 

Binnen de gemeente Rotterdam werkt AJB samen met 9 scholen en 5 verenigingen. De Bont: ‘We zetten ons in voor 300 deelnemers nieuwe instroom per jaar.’

Prosociaal gedrag

Heel bewust maakt AJB gebruik van rolmodellen (hoofdtrainers) en teamsport. Zo zijn voetbalscheidsrechter Serdar Gözübüyük, honkballegende Raily Legito en Chip Jones die voor het Nederlandse team basketbalde aansprekende ambassadeurs. ‘De jongeren kiezen voor een teamsport die ze leuk vinden’, legt De Bont uit. ‘Teamsport bevordert het prosociaal gedrag. Daarmee bedoel ik dat jongeren leren samenwerken, delen en elkaar helpen. Teamsport is groepsdynamiek, kameraadschap, discipline, doelen stellen, afspraken maken en die ook nakomen. Verder leren ze omgaan met autoriteit, in dit geval de trainers. Dit helpt ze ook in de omgang met ouders, leraren en politie.’

Vereniging, school en ouders

Samen met de hoofdtrainer stellen de jongeren leerdoelen op. ‘Die leerdoelen hebben in het begin nog vaak te maken met de sport, zoals beter hoekschoppen of penalty’s nemen. Daarna zie je de leerdoelen verschuiven naar hun persoonlijke ontwikkeling, cijfers op school of gedrag in de groep. We werken altijd samen met de school en de ouders. Hoe gaat het op school en thuis, wat speelt er, waar zitten ze mee, wat gaat goed, wat kan beter? Als een jongere steeds te laat komt op een training, loopt het thuis dan wel lekker? Kunnen we daar iets aan doen met hulp van andere instanties? We nodigen ouders ook uit voor een barbecue of een onderling wedstrijdje tijdens een ouder-kindmiddag.’

Structuur en vertrouwensband

De trainingen van 6 tot 8 uur in de week geven de jongeren structuur in hun leven en het blijkt ook dat ze daardoor minder op straat rondhangen. Vaak stromen ze na de twee jaar begeleiding van AJB door naar de reguliere teams van de sportclub. De Bont: ‘Daar blijven we de jongeren volgen en mocht het nodig zijn, dan zorgen we voor nazorg en begeleiding. De jongeren zelf houden ook nog contact met hun hoofdtrainer. Die vertrouwensband is zo groot dat ze graag willen delen dat ze stage of werk hebben gevonden. Dan heb je echt wat betekend voor zo’n jongere!’

Ook voor groep 7 en 8

Met de inzet van Preventie met Gezag worden meer deelnemers in de gelegenheid gesteld om deel te nemen aan AJB. De pilot op CBS De Sleutel is daar ook een voorbeeld van. Zo kon de doelgroep van AJB uitgebreid worden naar groep 7 en 8 van het basisonderwijs. De Bont: ‘Hoe jonger de kinderen, hoe beïnvloedbaarder ze zijn, zowel positief als negatief. De overstap van de veilige omgeving van de basisschool naar het vervolgonderwijs is groot voor ze. Wij willen ze daarop voorbereiden met sport. Zo maken we deze kwetsbare jongeren weerbaarder, waardoor ze steviger in hun schoenen staan en bewuster keuzes kunnen maken.’

Kosten vergoed

De samenwerking met het Jeugdfonds Sport- en Cultuur en Stichting Leergeld zorgt ervoor dat materialen, kleding en het lidmaatschap volledig voor de deelnemers worden vergoed. AJB is erkend door het Nederlands Jeugd Instituut als effectief justitieel programma om delinquent en/of overlastgevend gedrag te voorkomen.

Op dit moment zijn er meer dan 3.000 deelnemers actief in AJB. Meer dan 30 gemeenten, meer dan 90 deelnemende scholen en meer dan 50 sportverenigingen nemen deel. AJB wordt ook in het Caribisch deel van het Koninkrijk uitgevoerd. Bekijk de factsheet en onderzoeksresultaten. Link opent een externe pagina van AJB.

In de wijken Bloemhof, Afrikaanderwijk en Hillesluis is een socialmarketingonderzoek gedaan naar de leefwereld van meiden tussen 12 en 18 jaar. Stadsmarinier Nienke Riemersma gaf opdracht voor dat onderzoek. Ze vertelt hier over het waarom en de uitkomsten.

Nienke is al 3,5 jaar stadsmarinier in de wijk Bloemhof. Het viel haar op dat ze zo weinig meiden op straat zag. ‘De meiden leven veel meer geïsoleerd dan de jongens,’ vertelt zij. ‘Activiteiten in de wijk zijn vooral op jongens gericht. Niet gek, want overlast op straat of uithalers in de haven; het zijn bijna altijd jongens. Maar nu worden ook meiden steeds vaker in verband gebracht met jeugdcriminaliteit. Met het onderzoek wilde ik inzicht krijgen in hun leefwereld en behoeften. Dan kunnen we nieuwe activiteiten voor hen ontwikkelen en bestaande inzet aanscherpen.’

‘Klusjes’

Het socialmarketingonderzoek van het Onderzoekshuis leverde veel waardevolle informatie op. Nienke: ‘De culturele achtergronden bepalen voor een groot deel of meiden buiten willen of mogen spelen. Goedkeuring van hun moeder is daarbij belangrijk. Zij moeten achter de activiteiten staan en de locatie vertrouwen. Ook de druk die de meiden van verschillende kanten voelen speelt mee. Soms zijn ze betrokken door ‘klusjes’ voor jongens en handelen ze in wiet, snus en vapers.

Exposen

Aan de andere kant is er ook online-druk. Sociale media, zoals Telegram, TikTok, Instagram en Snapchat worden gebruikt om elkaar te exposen. Daarmee bedoelen we zonder instemming (intiem) beeldmateriaal of persoonsgegevens van anderen op social media zetten, om de afgebeelde persoon te schande te maken. ‘Exposing tussen meiden loopt geregeld uit de hand met flinke (online en offline) ruzies en familiebetrokkenheid tot gevolg. Vaak gaat het over relaties, seks, jaloezie, en het zwartmaken van families. Tot slot is er het ideaalbeeld van het huwelijk. Sommige meiden willen zo snel mogelijk trouwen. Ze verheerlijken het huwelijk. Een van de meiden zei hierover ‘Als ik trouw, ben ik vrij.’’

Voor en door meiden

Nienke wil meer aandacht voor activiteiten voor deze meiden. ‘Het college moedigt dit gelukkig aan. Deze doelgroep wordt nu specifiek genoemd in verschillende opgaven, zoals bij Preventie met Gezag. In de praktijk moet dit nog meer blijken. Meiden hebben behoefte aan eigen activiteiten, zoals meidenavonden, skincare, karaoke, koken en sporten. Maar laten we dat vooral met hen bespreken en voorleggen.’

Jongerenraad

Een jongerenraad kan helpen bij het verzinnen en organiseren van activiteiten. In Bloemhof is zo’n jongerenraad al actief. Met zowel een tak voor de jongens als meiden. Met hen kan de gemeente het gesprek aangaan. Ook op de scholen is nog veel winst te behalen. ‘Meiden brengen veel tijd door op school, maar tegelijkertijd is er een enorme afstand tussen hen en de school. Ze vertrouwen de professionals en mentoren niet altijd’.

Meer informatie

Benieuwd naar het onderzoek? Neem dan contact op met Nienke Riemersma. Link opent een externe pagina.

Onderzoekshuis

Het socialmarketingonderzoek werd uitgevoerd door het Onderzoekshuis. Zij voerden gesprekken met meiden en jonge moeders met verschillende achtergronden uit Bloemhof, Afrikaanderwijk en Hillesluis. Aan de hand van moodboards bespraken zij verschillende thema’s. In het onderzoek kwamen ook professionals aan het woord.

Hoe voorkom je dat jongeren betrokken raken bij criminele activiteiten? Met die vraag is jeugdagent Reinier de Groen in Charlois dagelijks bezig. Hij is actief op straat, achter de voordeur en op scholen. Ook heeft hij contact met organisaties die hulp en ondersteuning bieden aan jongeren en ouders. Zijn drijfveer? ‘We moeten ook naar de talenten van kwetsbare jongeren kijken en ze doelen en perspectief bieden.’

Wat doet u als jeugdagent?

‘Bij een melding kom ik achter de voordeur bij een gezin. Als daar iets speelt, dan verwijs ik door naar partners die zorg en ondersteuning kunnen bieden, zoals het Wijkteam, Jeugdbescherming, Veilig Thuis, Jongerenwerk, Pak je Kans, Halt, Crisisinterventieteam of de gemeente. Verder houden we in bepaalde wijken jeugdgroepen in de gaten. Daar komen we samen met partners tot een plan van aanpak voor de groep, maar ook voor individuele jongeren. Als ik me zorgen maak om een jochie van 11 dat tussen wal en schip dreigt te vallen, ben ik aanjager. Dan klop ik op wat deuren, omdat ik als gezagsdrager een zetje kan geven.’

Wat vindt u belangrijk als jeugdagent?

‘Samen moeten we voorkomen dat de groep van criminele jongeren groter wordt en dat ze bij de georganiseerde misdaad terechtkomen. Daarom moeten we de jeugd al op jonge leeftijd bereiken. En hun ouders, want die zijn cruciaal. Dat doen we bijvoorbeeld met de mascotte Beer en allerlei acties voor kinderen. Met het project Politiekids betrekken we kinderen van 6 tot en met 10 jaar en hun ouders bij politiewerk. Samen meten we met een laserpistool de snelheid van auto’s. We spreken samen bestuurders aan op hun onveilige rijgedrag. En we brengen samen een bloemetje naar een oudere vrouw waar is ingebroken. Als we een goede relatie met kinderen en ouders opbouwen, verlagen we de kans dat ze het foute pad opgaan.’

Spreekt u als politie wel de taal van de jeugd?

‘Ik vind dat je altijd de jeugd moet betrekken bij je aanpak en je oplossingen. Een mooi voorbeeld hiervan is het preventieproject ‘CoCo’ (Cocaïne Collectors) waarmee we willen voorkomen dat jongeren uithaler in de haven worden. We hebben een speciaal lesprogramma ontwikkeld. Ook kunnen jongeren met een VR-bril bijna levensecht ervaren wat de risico’s en de gevolgen zijn van het snelle geld en drugscriminaliteit. We willen de kinderen hiermee bewuster en weerbaarder maken tegen het ronselen. Dit is een mooi voorbeeld van samenwerking met partners, zoals de gemeente, Jongerenwerk Op Zuid (JOZ), Bureau Sketch, Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ), Stichting Citysteward en diverse scholen. Hier hoort trouwens ook de film Zwijgrecht bij. Deze film over de gevaren van drugscriminaliteit is gemaakt door en voor jongeren. Ik geloof niet zo in alleen maar te vergaderen met elkaar.  Nogmaals, je moet altijd met de jongeren samenwerken, want daar doen we het voor.’

Wat speelt er nu onder de jeugd?

‘De trends komen en gaan. Uithalen en WhatsApp-fraude waren hot. Nu zie ik dealen van softdrugs onder de jonge jeugd opkomen. Op hun fietsje met een klein beetje wiet sluiten ze de deal binnen 2 seconden. De pakkans is klein en als ze gepakt worden dan hebben ze een minimale hoeveelheid op zak. Op de gebruikershoeveelheid staat geen straf.’

Hoe belangrijk is de school bij preventie?

‘Op scholen en bij het schoolmaatschappelijk werk zijn de eerste signalen zichtbaar. We moeten niet wachten tot er iets naars of stafbaars gebeurt. Samen met de wijkagenten bezoek ik scholen om advies en voorlichting te geven en te kijken wat er leeft. Daarbij krijgen we ondersteuning van onder meer Jongerenwerk, Halt en de Citystewards. Zij geven jongeren lessen om hun kansen te vergroten. Een mooi voorbeeld was een jongen die eerst dubieuze filmpjes maakte en nu als vlogger zich inzet voor maatschappelijke projecten.
Onlangs heb ik samen met het Schreuder College Slinge en met Jongerenwerk een evenement georganiseerd. De wijk ervaart overlast van scholieren en nu deed de school iets terug voor de wijk met gratis eten en drinken en leuke activiteiten. Ook hadden we een spel voor de kinderen, waarbij ze een boef konden vangen (Boef in de wijk). Zo zijn we zichtbaar en benaderbaar.’

Hoe reageert de jeugd op uw uniform?

‘In eerste instantie sta ik met 3-0 achter als ik in uniform een jongere aanspreek. Na afloop krijg ik dan vaak te horen: ‘U bent best aardig meneer.’ Ik kom regelmatig op scholen voor een bakkie. Jongeren gaan me dan zien als mens en niet als uniform. Ze komen dan met allerlei zaken bij me: gepest worden, een steekincident, eenzaamheid, stoppen met dealen, een overleden ouder en huiselijk geweld. Allemaal heftige verhalen. Voor mij om te bepalen of het waar is wat ze zeggen, of het zorgelijk is en wat we kunnen doen voor het kind.’

Heeft u ook contact met ouders?

‘Ouders zijn cruciaal. Als ouders echt mee willen helpen, dan vergroot dat de kansen voor hun kind. Daarbij moeten we die ouders ook de ondersteuning bieden die ze nodig hebben. Ouders kampen vaak zelf met meerdere problemen, zoals geldzorgen, scheiding en psychische problematiek.’

Wat wilt u bereiken met Preventie met Gezag?

‘Het meest waardevolle aan mijn werk als jeugdagent vind ik de preventieve kant. Het is mooi dat door het programma Preventie met Gezag we de inzet kunnen versterken in Charlois. We moeten er alles aan doen om te voorkomen dat jongeren in aanraking komen met de georganiseerde (drugs)criminaliteit en daar verder in afglijden. De komende maanden ga ik samen met andere partijen kennismaken en actieplannen maken. Wie doet er wat in Charlois? Iets wat nu schuurt, is de afdoening van zaken. Dat moet sneller en lokaler vind ik. Daarbij moeten we ook altijd kijken of jongeren naast de straf ook de kans kunnen krijgen om te ontdekken wat hun talenten zijn en hoe ze op dit positieve pad verder kunnen gaan.

Natuurlijk moeten we kijken naar de risicofactoren voor jeugdcriminaliteit, maar tegelijkertijd moeten we ook de beschermende factoren versterken: ouders, school, stages, werk, sport. De kleine harde kern veranderen is lastig, maar we kunnen de jongeren daaromheen wel bereiken: de doorgroeiers, de jonge aanwas en de kwetsbaren. 

Preventie is in mijn ogen jongeren kansen bieden en op weg helpen om de startkwalificatie te halen, zodat ze werk kunnen vinden dat bij hun past. Wat kunnen ze wel goed en hoe kunnen wij ze daarin begeleiden? Er is al zo veel hulp aanwezig in de stad en in de wijken, dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. Ik denk dat wij de partijen bij elkaar moeten brengen om samen de problematiek van jeugdcriminaliteit aan te pakken. Jeugd en ouders moeten snel hun weg kunnen vinden als ze hulp, ondersteuning en begeleiding nodig hebben.’

Preventie krijgt veel aandacht. Hoe zit dat met gezag? 

‘De gezagkant hoort erbij. Straf en zorg moeten wel beter op elkaar aansluiten vind ik. Ja, we moeten grenzen stellen en jongeren bestraffen die strafbare feiten plegen. En dat het liefst zo vroeg mogelijk als het incident nog op zijn kleinst is. We moeten niet wachten tot het strafbare feit groter is. Nee, we moeten juist voorkomen dat jongeren recidiveren en afglijden. Vanaf het eerste incident moeten ze op de juiste plek de juiste hulp krijgen.’

Wat is een Lokale Kamer? En wat doet een procesregisseur Lokale Kamer precies? Tanja Vermonden - een van de drie procesregisseurs in Rotterdam – beantwoordt hier deze vragen. 

‘In Rotterdam kennen we het Veiligheidshuis al, een samenwerkingsverband van partners uit de bestuurlijke, civiele, straf- en zorgketen’, legt Tanja uit. ‘De Lokale Kamer is daar een soort zusje van. Heel lokaal in de wijk komen de partners bijeen. Als bepaalde casussen vastlopen, gaan wij daar als procesregisseurs mee aan de slag. Denk aan een jongere met meerdere problemen op het gebied van zorg en veiligheid. Bijvoorbeeld iemand die overlast veroorzaakt, maar ook gezondheidsproblemen heeft. Een procesregisseur zet zich dus in voor Rotterdammers, die vastlopen met problemen op het snijvlak van zorg en veilig.’

Extra schakel

‘Als de hulpverlening dreigt vast te lopen, dan is het goed als wij er met een brede blik naar kijken. Mogelijk lag de focus vooral op de zorgkant, terwijl aan de kant van veilig weer andere vormen van hulp zijn. Ook is het netwerk van hulpverleners heel anders. Als procesregisseur kunnen we makkelijk links leggen tussen zorg en veiligheid. En we kunnen ook interventies inzetten, zoals de persoonsgerichte aanpak. Dit betekent niet dat wij als procesregisseur alles overnemen. We zijn een extra schakel voor het team van hulpverleners dat al betrokken is’. 

Twee pilots

Om ervaring op te doen met deze manier van werken zijn twee pilots van de Lokale Kamer gestart; één in IJsselmonde en één in Feijenoord. Tanja: ‘De Lokale Kamer in Feijenoord richt zich op de doelgroep van Preventie met Gezag: 12- tot 27-jarigen. Die in IJsselmonde is er voor een bredere doelgroep. Dit wil overigens niet zeggen dat als er een casus is in Feijenoord van een 10-jarige, dat we hem of haar niet helpen.’

De ervaringen uit de pilots zijn tot nu toe positief. Professionals die betrokken zijn waarderen dat we veel kennis hebben van zowel de zorg- als de veiligkant. We staan er met een open blik in, kunnen de betrokkenen werk uit handen nemen. En we leggen de verantwoordelijkheden waar ze moeten liggen. Naast onze eigen ervaringen voert Bureau Beke in de periode ook een onderzoek uit, om ook daar leerpunten uit te halen voor onze inzet’. 

Overleg of aanmelden

Wil je overleggen of cliënten aanmelden bij een van de procesregisseurs?  Bel hen dan. In een telefoongesprek kun je je casus anoniem bespreken en afstemmen wat er nodig is. Soms blijft het bij één telefoontje, maar mogelijk is een vervolg nodig. Iedere casus is maatwerk.

De procesregisseurs zijn bereiken op de nummers:

• Sabrina Benatar - 06 30 03 15 27
• Lianda Groeneveld-Dettmeijer - 06 13 06 61 92
• Tanja Vermonden - 06 10 45 03 84

Een van de interventies van Preventie met gezag, is Pak je kans van Enver. ‘We vertellen kinderen en jongeren niet wat ze moeten doen. We geven hun inzicht om te voorkomen dat ze (verder) in de problemen komen’, vertelt medewerker Malene Hartman. En om het belang van preventie te benadrukken, zijn wachtlijsten niet aan de orde; Pak je kans neemt binnen 48 uur na aanmelding contact op voor een eerste gesprek.

Pak je kans biedt een preventief aanbod voor kinderen en jongeren tot en met 18 jaar. Zij komen in beeld omdat ze bijvoorbeeld gedrag vertonen dat niet strafbaar is, maar wel ongewenst, strafbare feiten hebben gepleegd of juist slachtoffer zijn. Malene; ‘Als er zorgen zijn om afglijden of weerbaarheid, melden bijvoorbeeld politie of andere partijen deze kinderen bij ons aan.’

Gesprekken

De basis van de dienstverlening van Pak je kans, zijn gesprekken met de kinderen en jongeren. Deze gesprekken sluiten aan bij wat het specifieke kind nodig heeft, legt Malene uit. ‘We bekijken wat ze moeten leren om goede keuzes te maken. Ook ouders worden meegenomen in de begeleiding. Zij leren hoe zij hun kind kunnen ondersteunen of positief kunnen sturen. Thema’s zijn bijvoorbeeld toezicht houden, ouderlijke betrokkenheid, grenzen stellen, positief bekrachtigen van je kind en samen leren problemen op te lossen.’

Inzichten

Voor de gesprekken zijn allerlei instrumenten beschikbaar; gespreksmethodes en bijvoorbeeld educatieve spellen. Malene: ‘Ik zeg altijd; ik ga je niet vertellen wat je moet doen. Maar ik wil je wel inzichten geven en laten zien waar jij invloed op hebt.’ De betrokken kinderen en hun ouders zijn positief over de aanpak. ‘Veel kinderen geven aan dat er meer begrip is vanuit ouders en dat ze meer steun krijgen. En ze vinden het fijn dat er vanuit ons iemand met hen meedenkt en naast hen staat.’

Direct iets doen

Malene: ‘De nadruk in onze dienstverlening ligt op preventie. Dus het voorkomen van (verdere) problemen. Daarom is het heel belangrijk dat we bij een signaal direct iets kunnen doen. Bij ons is er daarom geen wachtlijst; we nemen binnen 48 uur contact op om een kennismakingsafspraak in te plannen. Meestal kan dat al binnen een of twee weken. Dat is dan ook de start van ons traject.’

Jettie Medema is algemeen directeur van de Stichting Citysteward Rotterdam. 
‘Jongeren die geen werk, school of dagbesteding hebben, bieden we diverse ontwikkeltrajecten aan’, vertelt ze.

‘Jongeren kunnen hier werkvaardigheden opdoen, diverse landelijk erkende certificaten behalen en worden intensief begeleid. In 2023 hebben bij ons in het kader van Preventie met Gezag (PMG) zo’n 65 jongeren certificaten behaald en trainingen gevolgd. Daarnaast hebben we vanuit PMG het Cityteam in gebied Feijenoord in kunnen zetten; 10 jongeren zijn of worden opgeleid tot citysteward. Dat is een soort gastheer van de straat. Binnen dit persoonlijke activatietraject leveren de jongeren wekelijks een bijdrage aan schoon, heel en veilig in de wijk. Ze helpen mensen op straat, kunnen ondersteunen bij kleine calamiteiten en wijkactiviteiten, melden straatvuil en onveilige situaties en geven een gevoel van veiligheid in de wijk.’

Gemotiveerd

‘Belangrijk is dat we jongeren, die tussen wal en schip dreigen te vallen of al gevallen zijn, hier een ander perspectief bieden. Om te voorkomen dat ze niets doen of afglijden naar de criminaliteit. We vinden dat iedereen een baan moet kunnen vinden die bij hem of haar past. De korte trajecten en de combinatie van groepstrainingen en individuele begeleiding werken goed. Bovendien melden de jongeren zich regelmatig zelf bij ons aan. Ze zijn dus intrinsiek gemotiveerd. Iedereen is welkom bij ons. Laagdrempeligheid, maatwerk, vrijwilligheid en flexibiliteit maken onze aanpak succesvol.’

Jongeren kunnen erkende branchecertificaten behalen, zoals VCA of heftruckchauffeur. Hun sociaalmaatschappelijk gedrag en werkvaardigheden verbeteren, werken aan eigen kracht en talent en krijgen zo een toekomstperspectief. Citystewards werkt nauw samen met diverse partners in de stad en heeft een betrokken werkgeversnetwerk opgebouwd in de regio.

Hoe voorkomen we dat jongeren vanuit detentie opnieuw de fout ingaan? Die vraag staat centraal bij de Totaalaanpak Nazorg vanuit detentie. Bij dit project krijgen jongeren met een hoog risico op recidive intensieve en langdurige begeleiding; tot 6 uur per week voor maximaal drie jaar. ‘Zo zorgen we voor continuïteit, en dat is ontzettend belangrijk voor deze jongeren’, vertelt betrokken jongerencoach Nikki Oppelaar.

De jongerencoaches van de Totaalaanpak begeleiden de jongeren tussen de 16 en 27 jaar op alle leefgebieden. In eerste instantie is het vooral helpen met praktische zaken, vertelt Nikki. ‘Deze jongeren hebben vaak niets. Geen woonruimte, geen identiteitskaart, geen bankrekening. Dus eerst gaan we die zaken regelen. Zo leert de jongere ons te vertrouwen.’

Tijd

Het opbouwen van een vertrouwensband met de jongeren kost tijd. Daarom is het bij dit traject zo waardevol dat die tijd er is, vindt Nikki. ‘We hebben heel veel uren beschikbaar. Dus belt iemand een afspraak af, dan kun je die gemakkelijk inhalen. Het haalt de druk eraf. En dat geeft ons de kans de kans jongeren te laten zien dat we blijven en te vertrouwen zijn.’

Continuïteit

Een ander voordeel van het traject, is dat het naast andere vormen van hulp kan bestaan. ‘We sluiten niet af als er een andere hulpverlener in beeld is’, legt Nikki uit. ‘Ik heb bijvoorbeeld een jongere in mijn portefeuille die net op de wachtlijst is geplaatst voor begeleid wonen bij Pameijer.
Het is voor zowel hem als voor Pameijer heel fijn dat ik dan ook betrokken blijf. Zo creëren we continuïteit in de begeleiding, wat zo belangrijk is voor deze jongeren. Zelfs als iemand opnieuw in detentie terechtkomt, kan ik nog een jaar lang blijven begeleiden. En dus bijvoorbeeld bespreken waarom dit opnieuw gebeurt.’

Mee naar afspraken

Nikki: ‘Voor de jongeren betekent het dat er altijd iemand is bij wie ze terecht kunnen met al hun vragen. In plaats van dat ze een coach hebben voor inkomen, en een voor school enzovoorts. Ze kunnen altijd op ons vertrouwen.

We gaan ook mee naar alle afspraken met organisaties en bijvoorbeeld een huisarts. En jongeren mogen altijd bellen, ook als dat een keer ’s avonds is. Dit is dan ook geen 9-tot-5-baan. En soms hoor je heftige dingen. Daar moet je tegen kunnen.’

Succes

De aanpak boekt succes. Nikki: ‘Zo werd ik laatst gebeld door iemand die was weggestuurd bij een taakstraf. Vervelend, maar wel heel goed dát hij belde. Voorheen zou hij afgehaakt zijn.
Een andere jongere hield heel lang de boot af. Toch zocht hij na een half jaar ineens contact. Er waren dingen in zijn leven gebeurd en hij wilde hulp. Zijn vertrouwen was er, maar hij had tijd nodig. En nu maakt hij heel grote stappen qua wonen en ontwikkeling. Dat is zo mooi om te zien. 

Natuurlijk lukt lang niet alles, maar succes is er zeker.’