Wvggz

Met de nieuwe Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) kan iemand die dit nodig heeft verplichte zorg krijgen. Bijvoorbeeld verplichte medicatie of goede begeleiding. Dat kan bij deze persoon thuis of in een zorginstelling. Degene die zorg krijgt, kan dan makkelijker contact houden met familie en vrienden. En blijven deelnemen aan de samenleving.

Wat gebeurt er als het niet veilig genoeg is voor deze persoon zelf en de omgeving? Dan kan het een oplossing zijn dat deze persoon naar een instelling gaat. Volgens de Wvggz is verplichte zorg de laatste keuze. Eerst moeten alle vrijwillige mogelijkheden geprobeerd zijn.

De Wvggz geeft mensen die verplichte zorg krijgen en hun familie of naasten meer ruimte om hun mening te geven. Zij beslissen mee over de zorg en hulp. Met de Wvggz kunnen mensen die in de zorg werken beter passende zorg geven. Er wordt gekeken naar welke aanpak het beste bij iemand past. Verplichte zorg wordt zo kort als mogelijk gegeven, maar ook zo lang als nodig is. Verder wordt nu meer samen met de gemeente gekeken naar wat iemand nodig heeft om deel te (blijven) nemen aan het maatschappelijk leven, bijvoorbeeld inkomen of dagbesteding.

De Wvggz geldt voor personen met een psychische stoornis die tot ernstig nadeel kan leiden. En bij wie het gedrag zorgt voor ernstig nadeel voor zichzelf of voor anderen. Kan vrijwillige zorg dat ernstig nadeel niet oplossen? Dan kan de rechter dwingen tot verplichte zorg.

Andere voorwaarden zijn dat de verplichte zorg:

• De enige manier is om het ernstige nadeel op te lossen.
• In verhouding staat tot het op te lossen ernstige nadeel.
• Resultaat geeft.

De Wvggz is er niet voor mensen met een verstandelijke handicap of psychogeriatrische aandoeningen, zoals bijvoorbeeld de ziekte dementie. Voor deze mensen geldt vanaf 2020 de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd).

• Om een crisissituatie af te wenden.
• Ernstig nadeel af te wenden voor deze persoon zelf of zijn of haar omgeving.
• Om de geestelijke gezondheid van deze persoon te stabiliseren.
• De geestelijke gezondheid van deze persoon zo te herstellen dat hij of zij (weer) voor zichzelf kan zorgen.
• De lichamelijke gezondheid te verbeteren. Dit kan alleen als deze persoon zijn lichamelijke gezondheid in gevaar brengt door zijn gedrag. En dat gedrag komt door een psychische stoornis.
• Vrijwillige zorg is niet meer mogelijk. Vrijwillige zorg betekent dat iemand hulp accepteert.
• Verplichte zorg is nodig om ernstig nadeel te voorkomen. Verplichte zorg betekent dat iemand zich verzet tegen zorg.

Verplichte zorg kan opgelegd worden via:

1. een crisismaatregel. Link opent een externe pagina via de burgemeester of wethouder.
2. een zorgmachtiging. Link opent een externe pagina via de rechter.

De persoon waar het om gaat, houdt zo veel mogelijk zelf de leiding tijdens de periode van verplichte zorg. Bijvoorbeeld met een eigen plan van aanpak, een zorgkaart of een zelfbindingsverklaring. Een zorgkaart is een lijst met acties die bij de zorg belangrijk zijn. In een zelfbindingsverklaring kan degene die verplichte zorg krijgt zelf afspraken maken over bijvoorbeeld de duur van de zorg of op welke plek hij of zij de zorg krijgt. De mensen die de zorg geven, moeten regelmatig met degene die de zorg krijgt samen de zorg bespreken. Personen die verplichte zorg krijgen, hebben recht op uitleg in taal die ze begrijpen. Als het nodig is, komt er een tolk. Een patiëntvertrouwenspersoon kan advies en hulp geven.

Tijdens de verplichte zorg moet er steeds op gelet worden dat de persoon die verplichte zorg krijgt, meedoet in de samenleving. Hij of zij moet zo veel mogelijk mee (kunnen) blijven doen in de samenleving of alvast voorbereid worden om dit na de behandeling weer te doen. Bijvoorbeeld een inkomen of hulp om actief te blijven. Tijdens het verkennend onderzoek wordt onderzocht of de persoon waarover gemeld is, voldoet aan de voorwaarden om deel te nemen aan de samenleving. En waar hulp mogelijk is of nodig is. Dit geldt ook voor personen die via een ggz-instelling verplichte zorg krijgen. In dat geval informeert de ggz-instelling de gemeente op tijd dat er voorwaarden ontbreken om deel te nemen aan de samenleving.

In de Wvggz betekent ernstig nadeel een duidelijk risico op:

• Zichzelf of anderen in levensgevaar brengt.
• Zorgt dat hijzelf of anderen ernstig lichamelijk gewond raken.
• Zorgt voor ernstige geestelijke schade bij zichzelf of anderen.
• Zorgt voor ernstige schade aan zijn spullen of de spullen van anderen.
• Zorgt voor ernstige financiële schade voor zichzelf of anderen.
• Niet goed zorgt voor zichzelf of anderen (ernstige verwaarlozing).
• Niet (meer) mee kan doen aan de maatschappij (maatschappelijke teloorgang).
• Zijn eigen ontwikkeling of de ontwikkeling van anderen ernstig benadeeld.
• Deze persoon zich zo hinderlijk gedraagt, dat hij of zij bij anderen daarmee agressie oproept.
• De algemene veiligheid van mensen in gevaar is of dat er het gevaar is dat spullen vernield kunnen worden.

In het verkennend onderzoek wordt bepaald of er inderdaad ernstig nadeel is als gevolg van iemands psychische stoornis. Dit betekent dat de feiten die gemeld zijn onderzocht worden. Maar ook de omgeving van de persoon waar de melding over gaat en of deze persoon al eerder zorg heeft gehad. Ook is er een gesprek met de persoon waar de melding over gaat. In dit gesprek wordt gekeken of zorg nodig is en of dat vrijwillig kan.

Als er geen ernstig nadeel is, wordt het verkennend onderzoek afgerond. Er wordt geen aanvraag voor een verzoek voor de voorbereiding van een zorgmachtiging gedaan. Wel wordt gekeken of zorg of ondersteuning nodig is vanuit bijvoorbeeld de WMO2015.

Wat gebeurt er als uit het verkennend onderzoek blijkt dat er ernstig nadeel is als gevolg van een psychische stoornis en deze persoon wil geen hulp? Dan ontvangt de officier van justitie het onderzoek. Daarmee start de voorbereiding voor de aanvraag van een zorgmachtiging.

Een crisismaatregel is een beslissing van de burgemeester. Door deze beslissing moet iemand verplichte zorg krijgen. Dit kan als er een noodsituatie is, waarbij er direct risico is op ernstig nadeel. Er moet dan snel een oplossing komen. Voordat een crisismaatregel begint, mag iemand maximaal 18 uur tijdelijke verplichte zorg krijgen. De crisismaatregel duurt maximaal 3 dagen. Is het nodig dat de crisismaatregel langer duurt? Dan kan de rechter besluiten de crisismaatregel te verlengen met maximaal 3 weken. Na een crisismaatregel kan de rechter dwingen dat deze persoon verplichte zorg krijgt aan huis of naar een instelling gaat.

Het gaat om de burgemeester van de gemeente waar de persoon op dat moment is. De burgemeester kan een wethouder toestemming geven om een crisismaatregel te nemen.

Er is direct risico op ernstig nadeel voor deze persoon zelf of de omgeving. Het is niet nodig dat er al iets ernstigs is gebeurd. Alleen de kans daarop is voldoende. Maar die kans op ernstig nadeel moet wel echt en dringend zijn.

Bijvoorbeeld:

• Er is een ernstig vermoeden dat het gedrag van iemand dat zorgt voor ernstig nadeel komt door een psychische stoornis. Een psychiater moet dit bepalen.
• Een crisismaatregel is nodig om het ernstig nadeel op te lossen.
• Deze persoon verzet zich tegen de zorg die nodig is.
• Het duurt te lang om de werkwijze voor een zorgmachtiging te volgen.

De psychiater heeft een beoordeling gedaan over iemand met een psychische stoornis. Daarna moet de burgemeester deze persoon de mogelijkheid geven om een reactie op die beoordeling te geven. Dit noemen we: horen.

Doel van het horen is te bepalen of de persoon met de psychische stoornis begrijpt wat er met hem of haar aan de hand is. En om te kijken of deze persoon wensen heeft voor de zorg.

Van dit gesprek wordt een hoorverslag gemaakt (dat kan ook via geluidsopnamen). Dit verslag gaat samen met het medische rapport naar de burgemeester. De burgemeester of een van de wethouders neem dan het besluit of deze persoon wel of geen crisismaatregel krijgt.

Een zorgmachtiging is de toestemming van de rechter waarmee iemand verplichte zorg kan krijgen. Het moet dan gaan om iemand met een psychische stoornis die zorgt voor ernstig nadeel. De rechter geeft alleen een zorgmachtiging als vrijwillige zorg niet mogelijk is. En tegelijk zorg wel nodig is om ernstig nadeel te voorkomen.

Verplichte zorg wordt, als het kan, aan huis gegeven. Dus zonder dat deze persoon naar een (ggz-)instelling hoeft. Maar als het nodig is dat iemand naar een instelling gaat, kan dit ook verplicht worden.

De rechter geeft een zorgmachtiging alleen af als de zorg nodig is om:

• Ernstig nadeel af te wenden voor deze persoon zelf of zijn of haar omgeving.
• Om de geestelijke gezondheid van deze persoon te stabiliseren.
• De geestelijke gezondheid van deze persoon zo te herstellen dat hij of zij (weer) voor zichzelf kan zorgen.
• De lichamelijke gezondheid te verbeteren. Dit kan alleen als deze persoon zijn lichamelijke gezondheid in gevaar brengt door zijn gedrag. En dat gedrag komt door een psychische stoornis.
• Vrijwillige zorg is niet meer mogelijk. Vrijwillige zorg betekent dat iemand hulp accepteert.
• Verplichte zorg is nodig om ernstig nadeel te voorkomen. Verplichte zorg betekent dat iemand zich verzet tegen zorg.

• Er is sprake van (risico op) ernstig nadeel. Door een psychische stoornis zorgt deze persoon voor ernstig nadeel voor zichzelf of andere personen of spullen. Of er is een risico dat dit gebeurt.
• Er is geen andere mogelijkheid meer voor vrijwillige zorg.
• De verplichte zorg staat in verhouding tot het doel van deze zorg. Dat betekent dat de voordelen en nadelen van verplichte zorg en het ernstig nadeel bekeken worden. Het voordeel van verplichte zorg moet groter zijn dan de schade door het ernstige nadeel dat ontstaat als er géén verplichte zorg wordt gegeven.
• De kans dat de verplichte zorg het gewenste resultaat geeft, moet groot zijn.

De gemeente moet na ontvangst van een melding in het kader van de wet verplichte ggz verkennend onderzoek doen naar de noodzaak tot verplichte zorg. De gemeente moet dat onderzoek binnen een redelijke termijn, maar uiterlijk binnen 14 dagen afronden en zo nodig een aanvraag indienen voor de voorbereiding van een verzoekschrift voor een zorgmachtiging bij de officier van justitie.

De officier van justitie beoordeelt het resultaat van het verkennend onderzoek. Hij kijkt of de situatie voldoet aan de voorwaarden van de Wet verplichte ggz. Is dat zo, dan wijst de officier van justitie een geneesheer-directeur aan. Deze geneesheer-directeur is een psychiater. De geneesheer-directeur:

• Wijst een psychiater aan en vraagt om een medisch rapport te maken.
• Vertelt de persoon waar het om gaat over de mogelijkheid om zelf een plan te maken om verplichte zorg te voorkomen.
• Vertelt de persoon waar het om gaat dat hij of zij hulp kan krijgen van een patiënten vertrouwenspersoon. Deze vertrouwenspersoon kan helpen met bijvoorbeeld klachten en vragen over de zorg. De vertrouwenspersoon weet veel over rechten en plichten van de zieke. En is verplicht alles wat de zieke vertelt geheim te houden.
• Zoekt iemand die de zorg gaat regelen. Hij of zij maakt het zorgplan en gaat dit uitvoeren. Maar kan ook helpen met het maken van het plan als de persoon voor wie de zorg is dit plan zelf wil maken.
• Beoordeelt het plan dat degene om wie het gaat zelf maakt.
• Stuurt het medisch rapport met daarbij de resultaten van zijn eigen onderzoek naar de officier van justitie.

De officier van justitie vraagt met deze informatie een zorgmachtiging aan bij de rechtbank. De rechter beslist of er een zorgmachtiging komt. De route vanaf dat de gemeente een zorgmachtiging aanvraagt bij de officier van justitie tot het geven van de zorgmachtiging duurt 4 tot 6 weken. De griffie van de rechtbank informeert onder andere de persoon met de psychische stoornis en zijn of haar familie (vertegenwoordiger, ouders, echtgenoot, geregistreerd partner, levensgezel).

• Vindt de gemeente dat het resultaat van het verkennend onderzoek is dat er nog mogelijkheden zijn voor vrijwillige zorg? Dan wordt gestart met die zorg.
• Is er geen basis voor vrijwillige zorg, maar voldoet de melding ook niet aan de voorwaarden van de Wvggz? Dan krijgt de melder – als de melder een familielid of vriend is – dit te horen. Omdat familie en naasten een speciale positie hebben in de Wvggz, kunnen zij de zogenaamde doorzettingsmacht gebruiken. Zij kunnen de gemeente vragen om alsnog de aanvraag voorbereiding zorgmachtiging te doen bij de officier van justitie.

Als de gemeente op basis van het verkennend onderzoek een aanvraag voorbereiding zorgmachtiging doet en de officier van justitie ziet geen noodzaak, informeert de gemeente de familie en naasten over dit besluit. Indien zij het niet eens zijn met de beslissing van de officier van justitie kunnen zij binnen twee weken schriftelijk aangeven dat zij gebruik willen maken van de doorzettingsmacht. Zij verzoeken de officier van justitie dan om alsnog een aanvraag voor een zorgmachtiging te doen. Het schriftelijk verzoek kan gestuurd worden naar:

Arrondissementsparket Rotterdam
Afdeling EMZ F04.15
Wilhelminaplein 100-125
3072 AK Rotterdam

Binnen de Wvggz hebben familie en vrienden een speciale positie. Als deze het niet eens zijn met het besluit van de gemeente om geen zorgmachtiging aan te vragen bij de officier van justitie, kunnen zij de gemeente vragen om toch de aanvraag te doen. Dat moeten ze schriftelijk doen nadat ze het besluit van de gemeente hebben gekregen. De brief kan gestuurd worden aan:

Gemeente Rotterdam - Meldpunt Verplichte ggz
Postbus 72000 (kamer 1.20)
3000 LP Rotterdam

Of per e-mail aan wvggz@rotterdam.nl. Link opent een externe pagina

De route daarna is hetzelfde als wanneer de gemeente wél een zorgmachtiging aanvraagt.

Besluit de officier van justitie om geen zorgmachtiging aan te vragen? Dan kunnen de familie of vrienden vragen om de aanvraag door te sturen naar de rechter. Dat moeten ze doen binnen 2 weken doen nadat ze het besluit van de officier van justitie hebben gekregen. En ze moeten dit in een brief doen waarin ze uitleggen waarom ze toch een zorgmachtiging willen aanvragen. Het schriftelijk verzoek kan gestuurd worden naar:

Arrondissementsparket Rotterdam
Afdeling EMZ F04.15
Wilhelminaplein 100-125
3072 AK Rotterdam

Bij de voorbereiding en de uitvoering van de zorgmachtiging, worden de familie en directe naasten van de persoon met de psychische stoornis zo veel mogelijk betrokken. Familie en vrienden van de persoon die verplichte zorg krijgt, kunnen advies en hulp krijgen van een familievertrouwenspersoon.