Samen werken aan meer biodiversiteit

Afgelopen week is gemeente Rotterdam gevraagd om deel te nemen aan de Groene conferentie. Hier heeft de programmamanager van Biodiversiteit Ingeborg Berger, meer vertelt over het belang van het behouden en vergroten van de biodiversiteit en het maken van groene plekken en verbindingen in de stad. Er kwamen veel goede reacties op dit verhaal. De noodzaak om aan de slag te gaan met bijvoorbeeld bewoners en initiatieven is des te meer bevestigd. Een stad met een gezonde en rijke stadsnatuur is een opgave om samen aan te werken. Niet alleen omdat het grootste deel van de stad privaat terrein is en het effect dus zeker daarvan afhankelijk is, maar ook omdat bij vele partijen en partners veel kennis en kunde zit om dit verder te brengen. 

Benieuwd naar het hele verhaal? Terug kijken kan via Groeneconferentie | Arminius.nl (niet ondertiteld).

De bijna twee kilometer lange strook bloemrijk grasland aan de Gordelweg in Rotterdam-noord is een waar bijenlint. Het staat hier vol met bloemen waar bijen en andere soorten op afkomen. De gemeente beheert dit op ecologische, natuurlijkvriendelijke wijze door gefaseerd te maaien. Dat betekent: zorgvuldig maatwerk waardoor steeds genoeg gras en bloemen blijven staan.

Wie inheemse plantensoorten in de tuin plant, helpt de biodiversiteit in de stad. Daarom kunnen Rotterdammers voor inheemse planten, kruiden, heesters, struiken en bomen subsidie krijgen.

In het Kralingse Bos ligt een bijzondere plek: de Wolvenvallei. Het afgelopen jaar is deze locatie in het bos opnieuw ingericht en nu ligt het er aan het begin van de lente vredig bij. Er is ruimte gemaakt voor een kreek met natuurvriendelijke oevers. In de loop van het jaar vinden planten en dieren hier een plekje en ontwikkelt de biotoop zich. Die ontwikkeling gaan we volgen door samen een timelapse video te maken. Doet u mee?

Deel uw foto!

Bezoekers van het Kralingse Bos hebben een mooi uitzicht over de Wolvenvallei vanaf de westelijke en de oostelijke kant. Aan beide kanten staat een fotopaal. Je kunt je smartphone hier in een houder zetten, een foto maken en deze uploaden naar de bijbehorende website. Deze beelden van bezoekers leveren samen een timelapse video op, die de ontwikkeling van deze onlangs ingerichte oeverbiotoop door de seizoenen heen vastlegt. Een mooie manier om de biodiversiteit op deze bijzondere locatie in het bos in beeld te brengen.

Wilt u de ontwikkeling van de Wolvenvallei volgen? Neem op de aangegeven locatie in de Wolvenvallei een foto met uw smartphone en deel hem!

Bert Wijbenga, wethouder buitenruimte: 'Op deze locatie kun je goed zien dat de Rotterdamse stadsnatuur altijd in beweging is. De kreek die hier nu is gerealiseerd, nodigt allerlei soorten planten en dieren uit zich hier te vestigen. Goed voor de biodiversiteit en het zorgt ook voor de noodzakelijke waterberging in het Kralingse Bos. Ik ben benieuwd wie de eerste libel of salamander op beeld weet vast te leggen!'

Biodiversiteit

Insecten, zoals bijvoorbeeld de libel, zullen zich hier naar verwachting thuis gaan voelen. Net als amfibieën als de watersalamander, gewone pad en bruine kikker. Zij vinden hier voedsel en zullen de kreek gebruiken om zich voort te planten. In het voorjaar gaan de eerste planten groeien. Langs de oever is dit voorjaar een speciaal samengesteld Rotterdams zaadmengsel ingezaaid. Dat levert straks inheemse bloemen en planten op, die hier goed passen en bijdragen aan de biodiversiteit in de stad.

Waterberging

De Wolvenvallei in het Kralingse Bos is heringericht met als doel meer waterberging te creëren in het bos. De voormalige amfibieënpoelen zijn vergroot, waardoor een afgesloten slingerende kreek is ontstaan. Hier kan water opgevangen worden in tijden van regen, en kan water vast worden gehouden in tijden van droogte. De waterberging draagt bij aan de klimaatopgave in de stad.

Rotterdam heeft maar liefst 18,5 km2 aan platte daken. Die ruimte kunnen we goed benutten, zoals bij nieuwbouwproject Little C. Daar houdt het retentiedak regenwater vast en maakt het beschikbaar voor irrigatie. Dankzij het groen op de daken en langs de gevels wordt de biodiversiteit verrijkt, blijven de woningen koeler en is de omgeving beter bestand tegen extreem weer. De zonnepanelen op de daken zorgen voor duurzame energieopwekking. En wonen natuurlijk de bewoners in een mooie, gezonde omgeving, mede door de groene dakterrassen.

Lees meer en bekijk het filmpje op de website Rotterdams Weerwoord.

Wie de lente wil voelen, fietst of wandelt langs Stadskwekerij De Kas in Rotterdam Noord, de botanische tuin in Rotterdam Zuid of het natuurpad bij Diergaarde Blijdorp. Sinds deze week kun je daar genieten van een beginnende oase aan bloemen. In november vorig jaar deelde Groene Cirkels 150.000 biologische bloembollen uit aan groene initiatieven in onze stad. Daarmee is een start gemaakt met een Rotterdams bijenlandschap: een bloemrijk netwerk van tuintjes, perkjes, bermen, veldjes en terreintjes, waarin insecten nectar en schuilplekken vinden. Zo zwerven de wilde bijen door de stad en zorgen ze met de verspreiding van het stuifmeel voor een nog groener Rotterdam.

Groene plekken in de stad

Groen in de stad is belangrijk. Als je door de stad heen een lint maakt van diverse bloemen, planten, struiken en bomen vinden insecten voeding, schuilen ze en ontstaan weer nieuwe insecten. Insecten als bijen en hommels verplaatsen zo het stuifmeel naar andere delen van de stad. Ze zorgen daarmee voor voldoende groen in onze stad en de groei van fruit en groente. Insecten zijn bovendien een belangrijke voedselbron voor vogels. Een gezonde bodem zorgt weer voor voldoende voedsel voor egels. Bovendien vangt groen CO2 op, zorgt voor verkoeling in de zomer en minder wateroverlast bij extreem weer. Genoeg redenen om te zorgen voor veel groene plekken in onze stad.

Bijenlint diergaarde Blijdorp

Ook in Diergaarde Blijdorp is een groot aantal van de biologische bloembollen van Groene Cirkels geplant. Ze vormen, samen met andere inheemse planten, een 3,5 kilometer lang bijenlint dwars door de diergaarde. Jan Eisse Pentinga, ecologisch botanisch medewerker bij Blijdorp, werkt samen met zijn collega’s aan dit ecologische lint in de diergaarde. 'Onze tuin bestaat uit een aantal continenten waar dieren en natuur uit deze gebieden te zien zijn. Om de Rotterdamse stadsnatuur en daarmee de wilde bijen te ondersteunen, hebben we door de tuin heen ook een lint van inheemse planten aangelegd. Dat zijn planten die hun oorsprong in Nederland hebben en daarmee bijen, vlinders en andere insecten aantrekken. In dit bijenlint hebben we hier en daar ook de bollen die we cadeau kregen van de provincie in groepjes geplant. Naast dit lint door onze tuin, hebben we ook een bijenvallei aangelegd waarin planten, struiken en bomen staan die oorspronkelijk in Nederland voorkomen. Dit groen draagt bij aan voldoende voedsel, veiligheid en voortplanting van insecten. De bijenvallei is opgebouwd in drie lagen. Een kruidige gras laag, vaste planten en struiken laag en dan de bomen laag. De vallei is 2.000 vierkante meter en een mooie educatieve tuin voor wat Rotterdammers zelf kunnen doen om de natuur in de stad en hun eigen omgeving te verbeteren. En daarvoor heb je echt niet veel nodig. In je tuin is het vervangen van een paar tegels door planten al goed. Of een paar bloempotten op je balkon met planten die afwisselend bloeien in van het vroege voorjaar tot het begin van de winter.'

Natuur is niet perfect

Veel mensen houden van een strakke en opgeruimde tuin, zonder onkruid en opwaaiende bladeren. Maar kijkend naar de natuur is die juist niet perfect. Jan-Eisse: 'Neem nu de paardenbloem, een typisch voorbeeld van wat mensen zien als onkruid. Maar die bloem trekt wel 27 soorten wilde bijen aan. Kruidachtige planten zijn ook belangrijk voor dieren. De natuur is niet perfect, juist een rommelige tuin zorgt voor schuilplekken en voedsel voor dieren. Het blad laten liggen in de herfst bijvoorbeeld en ook insecten overwinteren in dode planten, ook al zijn die bruiner en kaler dan in de zomer. Veel groen in je tuin zorgt er ook voor dat het regenwater op een rustige manier in de aarde trekt. En voor kinderen is het heerlijk om te rommelen en te onderzoeken in een groene omgeving.'

Uitvoeringsagenda Biodiversiteit

Rotterdam gaat de biodiversiteit in de stad en de omliggende poldergebieden herstellen, behouden en waar mogelijk versterken. Met de Uitvoeringsagenda biodiversiteit werken we de komende jaren samen om de stadsnatuur van Rotterdam mooier, rijker en duurzamer te maken en tegelijk te zorgen voor meer wateropvang en verkoeling op hete dagen. Een rijke biodiversiteit heeft een positief effect op het welzijn en leven van de mens. In de afgelopen decennia is er zowel wereldwijd als landelijk echter een sterke afname in dier- en plantensoorten en een afname in diversiteit. Ook in Rotterdam. Of mensen zich goed voelen, gezond zijn en de economie goed functioneert, staat in directe relatie met de stand van de biodiversiteit. De natuur biedt ons namelijk voedsel, water, grondstoffen en schone lucht. Een gezonde balans tussen mensen, flora en fauna is belangrijk, want we zijn van elkaar afhankelijk. De stad biedt ook oplossingen voor herstel van de biodiversiteit. Komende tijd gaan we dan ook samen met partners, waaronder Diergaarde Blijdorp, in de stad meer werk maken van biodiversiteit.

Groene Cirkels

Groene Cirkels is een samenwerkingsverband tussen overheden, kennisinstellingen, bedrijven en belangenorganisaties die samen natuur en economie in balans brengen en zo werk maken van een gezonde toekomst, een betere leefomgeving en een duurzame economie.

De gemeente Rotterdam stelt vanuit het project LIFE@Urban Roofs Rotterdam een dak beschikbaar als testlocatie voor duurzame pioniers. Doel van dit experimentendak is om investeringen in innovatieve klimaatadaptieve maatregelen op daken te stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan waterberging in combinatie met groen en biodiversiteit. De beste gouden combinaties krijgen een plek op het dak.

Gouden combinaties

Het experimentendak ligt op een van de gemeentelijke daken bij het Kleinpolderplein en heeft een oppervlakte 500 m2. Er is ruimte voor 10 plots van 50 vierkante meter.  In een periode van minimaal 1 tot maximaal 5 jaar kunnen er nieuwe technologieën getest en gemonitord worden. We zoeken concepten en toepassingen van groene daken, biodiversiteit en waterberging in combinatie met andere functies. De beste gouden combinaties worden gehonoreerd met een plek op het dak.

Gezocht: innovatieve pioniers

Bent u productontwikkelaar, leverancier, pionier en heeft u een toepassing om op het dak zoveel mogelijk water te bergen, zo efficiënt mogelijk energie op te wekken, zo hoog mogelijke kwaliteit in groen en biodiversiteit te leveren op het dak of heeft u een totaal ander briljant idee waarbij meerdere functies op het dak gecombineerd worden, waarvan klimaatadaptatie er één is? Meld u dan nu aan voor één van de plots op het dak.

Rotterdams Dakenlandschap

Rotterdam heeft ruim 18 km2 aan platte daken. Dat biedt kansen om oplossingen voor fysieke en maatschappelijke uitdagingen ook op daken een plek te geven. Wij zoeken oplossingen op daken op het gebied van waterberging, meer groen, biodiversiteit, het opwekken van duurzame energie, het tegengaan van hitte stress en circulariteit. En hoe kunnen we slimme, duurzame combinaties maken van oplossingen die de multifunctionaliteit op daken stimuleert?

LIFE@Urban Roofs

Voor het project LIFE@Urban Roofs ontvingen de gemeente Rotterdam en haar partners subsidie van het Europese LIFE-programma voor milieu- en klimaatactie. Het doel van dit project is privépartijen inzicht te geven in de voordelen van multifunctionele daken. Zo komt er meer informatie beschikbaar om investeringen in klimaatadaptatie te stimuleren. Er worden nieuwe samenwerkingsvormen en investeringsmodellen onderzocht en gerealiseerd. Een voorbeeld daarvan is het Rotterdamse Experimentendak.

De nationale vogeltelling van Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek Nederland was dit jaar met bijna 200.000 deelnemers populair. In Rotterdam deden er 3.003 mensen mee en zij telden in totaal 41.917 vogels. Het meest waargenomen in de stad zijn:

1. Koolmees (5.196)
2. Kauw (4.182)
3. Huismus (3.740).

Dankzij tuinvogeltellers krijgen we inzicht in het aantal vogels en de soorten vogels die het in Rotterdamse tuinen naar hun zin hebben.

De Zuid-Hollandse top 3: huismus (54.655), koolmees (54.010), kauw (41.583). De landelijke top 3 is huismus (514.993), koolmees (357.326), pimpelmees (234.028).

Waarom voelen deze vogels zich thuis in Rotterdam?

Alle drie de uitgelichte soorten voelen zich thuis in de tuinen en parken van het stedelijk gebied. Ze nestelen in bomen, holten, schuurtjes en nestkasten, of in dichte beplanting. Iedere soort heeft daarin weer een eigen specifieke voorkeur. Alle drie zijn het standvogels in Nederland. Maar in de winter hebben we invliegers (trekvogels) uit koudere landen en van de Roodborst ook uitvliegers naar warmere streken.

Wat eten ze?

Als we naar het voedsel kijken dan is dat: zaden, rupsen en insecten voor de koolmees, van alles voor de kauw (zaden,bessen, kadavers, patat, insecten,wormen, knoppen) en insecten,spinnen en andere kleine diertjes en ook bessen en zaden voor de roodborst. Willen we de top 3 nog wat opstuwen in aantallen dan moeten we meer bomen aanplanten, meer nestkastjes ophangen of natuurmaatregelen aan gebouwen nemen, meer struiken met bessen en lekker vol om met blad om te verstoppen en te nestelen en kruiden planten of uitzaaien. Iedereen met een tuin kan daar iets in betekenen en ook wij als gemeente Rotterdam kunnen daar een bijdrage aan leveren.

Hoe krijgen we nog meer vogels?

Eind 2020 is de Uitvoeringsagenda Biodiversiteit door het college goedgekeurd. Onderdeel daarvan is om een monitoring naar de kwaliteit van de stad voor de biodiversiteit te starten. Daarin gaan we  nog beter kijken naar het voorkomen van algemene soorten flora en fauna. De tuinvogeltelling is daarbij een belangrijke bron. We streven er naar dat nog meer Rotterdammers Rotterdamse vogels gaan tellen, zodat we nog beter inzicht krijgen in onze stadsnatuur.

Hoe maak je je tuin vogelvriendelijk?

Benieuwd hoe u uw tuin vogelvriendelijker kunt maken? Op de website van de Vogelbescherming kunt u veel informatie vinden over het vogelvriendelijk inrichten van tuinen.

Groene Cirkels heeft 150.000 biologische bloembollen uitgedeeld aan de bijenvallei van Diergaarde Blijdorp en aan groene initiatieven in de stad, zoals stadskwekerij De Kas in Rotterdam Noord, de botanische tuin in Rotterdam Zuid en de Groene Connectie in Rotterdam West. Hiermee is de start gemaakt met een bijenlandschap in Rotterdam. Dit is een vervolg op andere bijenlandschappen in de provincie Zuid-Holland, waaronder gemeente Leiden en omgeving. De provincie heeft de ambitie om van Zuid-Holland een groot bijenlandschap te maken.

Bijenlandschap

Een bijenlandschap is een bloemrijk netwerk van tuintjes, perkjes, bermen, veldjes en terreintjes, dat door de stad heenloopt waarin insecten nectar en schuilplekken vinden. Iedereen met een bloemrijk stukje groen draagt hieraan bij en dat is hard nodig. Want het gaat niet goed met de bijen, vlinders en zweefvliegen. Veertig procent wordt met uitsterven bedreigd. En dat is slecht nieuws, omdat ze voor zestig procent ons voedsel bestuiven. Dus zonder bij geen aardbei. Ook vormen de insecten op hun beurt weer voedsel voor andere kleine dieren en vogels, die daardoor beter kunnen overleven. Bij deze actie is specifiek gekozen voor biologische bollen. Hierbij ben je ervan verzekerd dat er geen gif in de bollen zit, zodat de insecten kunnen overleven.

De bloembollen zorgen voor nectar voor de bij in het vroege voorjaar als de meeste planten nog niet bloeien. Om de bij verder te helpen overwinteren, kan ook bijvoorbeeld bloeiende klimop worden geplant.

Een gevarieerde, bloemrijke natuur in de stad is niet alleen goed voor bijen en andere insecten.  Meer biodiversiteit zorgt voor een prettige leefomgeving en meer frisse lucht. En groen biedt verkoeling op hete zomerdagen en houdt water vast, zodat regenwater bij hevige buien beter opgevangen wordt.

Bekijk het filmpje van Groene Cirkels over natuur in de stad:

Samen werken aan meer biodiversiteit

Groene Cirkels is samen met Diergaarde Blijdorp, de Groene Connectie, 1000 stapstenen voor de Bij het Rotterdamse bijenlandschap gestart. Dit initiatief sluit aan bij de ambitie van de gemeente om samen te werken aan meer biodiversiteit in de stad en is een eerste stap in de uitvoering van de Rotterdamse Uitvoeringsagenda Biodiversiteit.

Groene Cirkels is een samenwerkingsverband tussen overheden, kennisinstellingen, bedrijven en belangenorganisaties die samen natuur en economie in balans brengen en zo werk maken van een gezonde toekomst, een betere leefomgeving en een duurzame economie.

Als de boomblaadjes zijn gevallen, gaan egels in winterslaap. Ze kruipen maar wat graag onder die herfstbladeren. Hun temperatuur zakt dan tot maar liefst 5 graden. Pas in april worden ze weer wakker. Tot die tijd liggen ze in alle rust in tuinen en plantsoenen.

Wat doet de gemeente?

Bescherming van de egel is in de Wet Natuurbescherming geregeld. De gemeente houdt daar natuurlijk rekening mee. Het blad in plantsoenen ruimen we niet op, zodat de egel een goede verblijfsplek heeft in de wintermaanden. Dat is heel goed voor de biodiversiteit en het verrijkt ook de bodem. Er wordt alleen blad opgeruimd op straten en soms ook op grasvelden.

Als in het voorjaar de struiken gesnoeid worden, gaat de aannemer heel zorgvuldig te werk. Hij moet zich houden aan de afspraken die staan in de ‘Gedragscode bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen’. Als er een egel gevonden wordt, komt hij op die locatie een andere keer terug of verplaatst hij de egel met blad en al voorzichtig naar een beschutte plek in de buurt.

Wat kunt u doen?

Heeft u een tuin en wilt u een egel in uw tuin verwelkomen? Laat herfstbladeren dan in uw tuin liggen. Zo biedt u de egel een prettige verblijfsplaats in de wintermaanden. Met een beetje geluk brengt hij zijn winterslaap bij u in de tuin door.

Rotterdam gaat de biodiversiteit in de stad en de omliggende poldergebieden herstellen, behouden en versterken. Met de 'uitvoeringsagenda biodiversiteit' geeft het college van Rotterdam aan hoe komende jaren gewerkt wordt om de stadsnatuur van Rotterdam mooier, rijker en duurzamer te maken. Dit zorgt tegelijk voor meer wateropvang en verkoeling op hete dagen.