Openbare verlichting

De Smart Lighting Award 2022 is uitgereikt aan de gemeente Rotterdam. Rotterdam kreeg de prijs omdat het de eerste grote stad is die op grote schaal de straatverlichting vervangt door led en daarbij ook 'slimme verlichting' toepast. Er is al meer dan tweederde van de straatverlichting, ruim 65.000 lampen, vervangen door led.  

Slimme verlichting 

Deze nieuwe verlichting is op afstand aan te sturen en biedt allerlei 'slimme' mogelijkheden. Zoals het dimmen van verlichting 's nachts. Zo besparen we extra energie en geld. Het is een ontwikkeling die al langere tijd loopt maar zeker in de huidige energiecrisis nóg belangrijker is geworden. De verlichting is per armatuur (kap waar de lamp inzit) te dimmen of juist feller te zetten als dat nodig is. Daarnaast geven de verlichtingsarmaturen via deze slimme technieken zelf hun werking aan. Dat betekent dat als ze stuk gaan, dit automatisch wordt doorgegeven aan de onderhoudsaannemer zonder dat dit door de burger gemeld hoeft te worden. Hierdoor wordt het beheer makkelijker en de kwaliteit van de openbare verlichting beter meetbaar. 

Ledtransitie

Het project ledtransitie startte in 2020 in Prins Alexander. Vandaaruit is het project de hele stad doorgegaan. Al het 'bewoonde gebied' is nu zo goed als ver-'led'. Ruim 65.000 armaturen zijn sinds maart 2020 vervangen. Momenteel worden restpunten, zogenaamde 'specials' (antieke en monumentale armaturen, hangarmaturen aan kabels, verlichting van kunstwerken, etc.) en bedrijventerreinen aangepakt. In 2025 is deze transitie van de openbare verlichting afgerond. Dan hebben meer dan 90.000 lantaarnpalen een nieuwe kap gekregen.

Smart Lighting Award

De Smart Lighting Award wordt jaarlijks uitgereikt door het bedrijf Luminext. Zij zijn marktleider in dynamische verlichtingssystemen voor de buitenruimte. En leveren onder meer innovatieve soft- en hardware voor beheer- en besturingssystemen. Luminext is geen leverancier van de gemeente. Toch meende het bedrijf waardering uit te moeten spreken voor de doortastende en grootschalige manier van Rotterdam op het gebied van ledtransitie. Meer info: Rotterdam wint Smart Lighting Award 2022 | Luminext. Link opent een externe pagina.

Bijna drie jaar zijn we al bezig met het vervangen van de straatverlichting door ledlampen. Een hele operatie die op 6 april 2020 begon en waarbij we ongeveer 90.000 van de lampen in Rotterdam vervangen door LED. Eind 2025 moet het project klaar zijn. De operatie verloopt voorspoedig. Al tweederde van het totaal, zo’n 60.000 lampen, is vervangen. Het hele project levert een enorme energiebesparing op. In de afgelopen drie jaar gaat het al om 5 miljoen kWh aan energie, wat overeenkomt met het verbruik van ruim 1.700 huishoudens. Door de hoge energieprijzen die voor 2023 6x zo hoog zijn als vorig jaar kunnen we in Rotterdam nog extra energie besparen door op verschillende locaties extra te dimmen. Andere steden kunnen dit niet en zullen verlichting uitschakelen om energie te besparen.

Slimme verlichting

Verder biedt de nieuwe verlichting allerlei ‘slimme’ mogelijkheden. Zoals het dimmen van verlichting ’s nachts. Zo besparen we extra energie en geld. Het is een ontwikkeling die al langere tijd loopt maar zeker in de huidige energiecrisis nóg belangrijker is geworden. De verlichting is per armatuur (kap waar de lamp inzit) te dimmen of juist feller te zetten als dat nodig is. (Dat geldt in de toekomst voor 90% van de armaturen.)
Daarnaast geven de verlichtingsarmaturen zelf hun werking aan. Dat betekent dat als ze stuk gaan, dit automatisch wordt doorgegeven aan de onderhoudsaannemer zonder dat dit door de burger gemeld hoeft te worden. De armaturen geven ook zelf aan als ze binnen een paar maanden kapot zullen gaan, zodat preventief actie kan worden ondernomen.
En omdat ledlampen naar beneden stralen en minder naar de omgeving, is het ook beter voor de natuur.

Energie-akkoord

Als gemeente hebben we aangegeven ons te houden aan het energie-akkoord. Dit is een Nederlandse overeenkomst uit 2013 tussen de overheid en ruim veertig organisaties over energiebesparing, duurzame energie en klimaatmaatregelen. Hierin staat dat de aangesloten partijen in 2030 50% minder energie verbruiken dan in 2013.

De ledverlichting langs de treden van de trappen naar Plein 1940 is vervangen. De verlichting was al geruime tijd kapot. De strips zijn vervangen door ledstrips met de nieuwste technieken. Deze ledverlichting is duurzamer en zit in aluminiumstrips die met lichtdoorlatende hars is gevuld. Dit gaat verkleuring tegen, ze zijn beschermd tegen vocht en vuil en kunnen tegen een stootje. Zo branden ze weer vlekkeloos voor de komende 10 tot 15 jaar.

Ook het aansturingsmateriaal voor de verlichting is vernieuwd. Alles is nu duurzamer, veiliger en energiezuiniger dan met het oude materiaal. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door de firma’s Industrielicht en Vrolijk/Overgaauw in opdracht van Stadsbeheer.

Lichtontwerp

De verlichting op het Plein 1940 is in 2008 ontworpen door Atelier Lek. De brede verlichte trap nodigt de bezoeker uit om op het plein te komen waar het beeld van Zadkine vanaf 100 meter hoogte is aangelicht, waardoor het letterlijk in het ‘spot licht’ staat.

• Alle klokken op perrons bij (snel)tram- en metrohaltes zijn van de RET. Storingen meldt u bij de RET. Link opent een externe pagina
• Alle grote grijze klokken met een reclameboodschap zijn van NPB Media. Storingen meldt u aan NPB Media. Link opent een externe pagina
• De overige klokken zijn bij de gemeente Rotterdam in beheer. Storingen meldt u via het meldingenformulier, rubriek ‘Straatmeubilair kapot’ en dan ‘Klokken/uurwerk’ of bel 14 010. Hier kunt u overigens storingen melden aan alle klokken in Rotterdam. De storing wordt dan doorgegeven aan de juiste organisatie.

De gemeente wil dat minimaal 98% van de lampen brandt. De afgelopen jaren behaalden we deze norm. Vier keer per jaar beoordeelt de gemeente of voldoende lampen branden tijdens een ronde langs alle lantaarnpalen.

Hoe vaak een lamp vervangen moet worden is afhankelijk van het type lamp. In Rotterdam branden 150 verschillende lampen. Ledlampen gaan naar verwachting rond de 15 jaar mee. Andere lampen vervangen we jaarlijks of elke 2,5 tot 4 jaar. Toch gaat er, voordat we de lamp gepland hadden te vervangen, wel eens een lamp kapot.

De gemeente Rotterdam beheert en onderhoudt de openbare verlichting in de stad en dus niet alle verlichting.

Er is een aantal soorten verlichting die van andere organisaties is:

• Portiekverlichting in gebouwen/panden
  Deze verlichting wordt op hetzelfde signaal geschakeld als de openbare verlichting, maar het signaal is van Stedin en de lampen in het pand zijn van de pandeigenaar.
• Aansluitkasten die aan gevels van gebouwen hangen en aan RET-masten
  Deze aansluitkasten (zogenaamde dru-kasten) zijn van Stedin. Storingen doorgeven via het landelijke storingsnummer van Stedin: 0800 90 09
• Feestverlichting in de stad (met uitzondering van de feestverlichting op de Coolsingel)
  Feestverlichting in winkelstraten is meestal van de winkeliers(vereniging) en bij andere gebouwen of objecten van de eigenaar
• Verlichting sportcomplexen
  Deze verlichting valt niet onder openbare verlichting, maar valt onder de verantwoordelijkheid van Sportbedrijf Rotterdam. Link opent een externe pagina.

Voor een storing aan de lamp, armatuur en mast is de gemeente verantwoordelijk. We werken hard om storingen zo snel mogelijk te verhelpen. Meestal lost de onderhoudsaannemer van de gemeente de storingen binnen drie werkdagen op, maar dat lukt niet altijd; soms is onduidelijk wat de oorzaak is of is het materiaal niet op voorraad. Lukt het niet de storing snel te verhelpen dan zorgen we voor een tijdelijke oplossing, zodat de verlichting weer werkt. Tijdelijke verlichting krijgt een oranje armatuur, zodat we de verlichting gemakkelijk vinden als we de oorspronkelijke verlichting aan gaan brengen.

Storingen aan de elektriciteitskabel of het schakelrelais worden verholpen door Stedin. Dergelijke storingen zijn helaas meestal niet binnen drie werkdagen te verhelpen. Reden hiervoor is dat Stedin andere afnemers van de stroom, zoals particulieren, winkeliers en bedrijven, minimaal vijf dagen voor de werkzaamheden, schriftelijk moet informeren over een stroomonderbreking. Daarom hebben Gemeente en Stedin afgesproken dat storingen aan de kabel binnen vijf werkdagen worden opgepakt. Soms is een speciale meetwagen nodig om het elektriciteitsnet door te meten. Deze speciale meetwagen moet worden ingepland, waardoor een oplossing langer kan duren.

Lampen branden soms overdag om storingen te vinden en te verhelpen. Het aanzetten gebeurt op afstand en kan alleen per groep (soms meerdere straten) lantaarnpalen.

Ook wordt de verlichting regelmatig overdag aangezet als graafwerkzaamheden in de buurt zijn. Als dan een kabel kapot gaat, kan dat direct worden geconstateerd en gerepareerd, zodat de verlichting het 's avonds weer doet.

Soms blijft de verlichting overdag branden omdat het schakelrelais (apparaat dat het licht aan of uit moet doen) niet goed reageert op het signaal om de verlichting uit te doen.

Er zijn verschillende oorzaken voor het kapot gaan van straatverlichting. Een lamp of de elektronica in de armatuur kan bijvoorbeeld stuk gaan, waardoor het licht niet meer brandt. Maar er kan ook een kabelstoring zijn, waardoor meerdere lampen tegelijk uitvallen. In de regel wordt een kabelstoring, als de melding bij Stedin binnen is, binnen enkele dagen (in principe binnen vijf werkdagen) verholpen.

Soms denken we dat een storing is opgelost en valt de verlichting ’s avonds of een paar dagen later opnieuw uit. Dit komt vaak doordat de kabel onder de grond op verschillende plekken beschadigd is. Regen kan dan kortsluiting veroorzaken. Als eerste oplossing vervangen we de zekering en dan doet de verlichting het weer. Maar bij een beschadigde kabel ontstaat na een tijdje opnieuw kortsluiting. Opnieuw vervangen wij de zekering, en voilà: de verlichting doet het weer. Dit proces kan zich een tijdje blijven herhalen. Pas na een paar keer is duidelijk dat de kortsluiting door de beschadiging van de kabel komt. Dan moeten we de beschadiging opsporen en dat is erg lastig. Helaas duurt het hierdoor soms toch langer dan vijf werkdagen om de storing te verhelpen.

U kunt ons helpen deze herhaalde storingen sneller te vinden door elke keer dat de verlichting kapot gaat online een melding te maken of te bellen met 14 010 (tegen lokaal tarief).

1. Een storing boven de grond (vaak een kapotte lamp) verhelpt de onderhoudsaannemer in de regel binnen drie werkdagen. Het oplossen van deze storing behoort tot de verantwoordelijkheid van gemeente Rotterdam.
2. Een storing ondergronds is meestal een storing aan het ondergrondse elektriciteitsnetwerk waardoor vaak meerdere lampen niet werken. Na melding door de gemeente aan Stedin worden deze storingen in de regel (uitzonderingen daargelaten) binnen vijf werkdagen opgelost. Het oplossen van deze storingen behoort tot de verantwoordelijkheid van Stedin.
3. Een herhaalstoring is een storing waarbij met regelmaat de verlichting het niet doet. De oorzaak is niet duidelijk en de oorzaak is moeilijk te vinden. Stedin is afhankelijk van meldingen van burgers, die zij ontvangen van de gemeente. Een herhaalstoring kan leiden tot het vervangen van een stuk kabel. Het oplossen van deze storing duurt daardoor langer.

Ledverlichting gaat langer mee, waardoor het minder vaak nodig is lampen te vervangen. Dit leidt tot minder overlast van bijvoorbeeld een hoogwerker. Daarnaast besparen we met led ongeveer 350.000 kilowattuur per jaar. Hiermee dragen we bij aan de energiebesparing van gemeente Rotterdam (minder energieverbruik en uitstoot van CO2 ). Het witte, helderdere licht van ledverlichting geeft een betere kleur- en gezichtsherkenning op straat, waardoor de sociale veiligheid verbetert.

De straten worden volgens de landelijke norm verlicht. In tegenstelling tot de oude lampen geven ledlampen minder spreiding (ook wel strooilicht genoemd) buiten de plek waar je wilt verlichten, waardoor het donkerder lijkt. Met ledverlichting kunnen we gericht verlichten, dus daar waar het nodig is. Dit is beter voor de flora en fauna, maar ook zorgt led voor minder lichtvervuiling.