Luchtkwaliteit
Schone lucht is belangrijk voor onze gezondheid. We ademen allemaal dezelfde lucht in. We willen een groene, bereikbare en gezonde stad voor iedereen. Daarom blijven we de luchtkwaliteit in de stad verbeteren. Zodat Rotterdam nog fijner en aantrekkelijker wordt voor bewoners, bedrijven en bezoekers.
Alle straten in Rotterdam voldoen sinds het jaar 2020 aan de Europese normen. Verder is de luchtkwaliteit in de hele stad verbeterd vergeleken met 2018. Maar daarmee zijn we er nog niet. We willen in 2025 voldoen aan de adviesnormen voor luchtkwaliteit van de World Health Organisation (WHO) uit 2005. De wettelijke normen zullen op termijn wordt aangescherpt vanuit Europa. We onderzoeken wat haalbaar is en welke maatregelen hier dan voor nodig zijn.
Hoe bepalen we de luchtkwaliteit?
In Rotterdam wordt de luchtkwaliteit op een aantal plaatsen in opdracht van de gemeente gemeten door de DCMR. Link opent een externe pagina en het RIVM. Link opent een externe pagina. Daarnaast wordt er ook gebruik gemaakt van rekenmodellen om meer grip te krijgen op lokale verschillen in concentratie, en wat het aandeel is van de verschillende bronnen van uitstoot. Daarmee krijgen we een beeld van de luchtkwaliteit in Rotterdam en kunnen we beleid maken.
Schone lucht in Nederland
Lucht trekt zich niets aan van stads- of landsgrenzen. Daarom hebben provincies en veel gemeenten begin 2020 het Schone Lucht Akkoord. Link opent een externe pagina ondertekend. Zo kunnen we samen de luchtkwaliteit in Nederland blijvend verbeteren. De belangrijkste soorten luchtverontreiniging zijn stikstofdioxide, fijnstof van een grootte tot 2,5 micrometer (PM2,5), fijnstof tot een grootte van 10 micrometer (PM10) en roet. Het merendeel (tot wel 80 %) van het fijnstof in de Rotterdamse lucht komt van buiten Rotterdam zelf. Voor stikstofdioxide is dat ongeveer de helft. Wegverkeer veroorzaakt lokaal de meeste uitstoot van stikstofoxiden in de stad. Andere bronnen die van invloed op de luchtkwaliteit zijn scheepvaart, industrie en houtstook.
Maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren
In Rotterdam nemen we maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. We leggen walstroom (elektriciteitsvoorziening) aan voor zeeschepen, voeren campagnes over houtstook en stimuleren elektrisch (deel)vervoer, fietsen, lopen en openbaar vervoer. De maatregelen staan in de Koersnota Schone Lucht en de Voortgangsrapportage Schone Lucht. Link opent een externe pagina. In de voortgangsrapportage staat ook meer over de in 2021 opgestelde advieswaarden van de WHO. De advieswaarden voor luchtkwaliteit van de WHO zijn niet bindend. Daarnaast is er recent door de Europese Commissie een voorstel gedaan voor nieuwe normen. Dat voorstel zal wel bindend zijn zodra deze is aangenomen. Verder benieuwd naar meer achtergrond over fijnstof? Bekijk de factsheet Fijnstof in Rotterdam.
De Luchtclub
De Luchtclub was een project waarbij Rotterdammers zelf met een fijnstofsensor de luchtkwaliteit hebben gemeten rondom hun eigen woning en data verzamelden. Deze gegevens zijn voor iedereen zichtbaar via het Samen Meten dataportaal. Link opent een externe pagina van het RIVM. Samen met het bestaande meetnetwerk hebben we zo meer inzicht gekregen in de luchtkwaliteit in de buurt en in de stad. Kijk op pagina Luchtclub als u meer wilt weten.
Houtstook
Houtstook zorgt plaatselijk voor veel luchtverontreiniging, zeker als het windstil is. De rook van haardvuur bevat namelijk veel fijnstof en roet. En op een verkeerde manier stoken kan ook (rook)overlast veroorzaken.
Kijk voor meer informatie en tips over houtstook op pagina Stooktips.
Aanpak Maastunnelcorridor
De aanpak van de Maastunnelcorridor is een veelbesproken maatregel om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren. Er is een rijbaan vrijgemaakt voor een busverbinding en specifiek doelgroepenvervoer en hulpdiensten. Doordat er minder voertuigen rijden daalt de uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof. Meer informatie vindt u op pagina Aanpak Maastunnelcorridor, of bekijk het eindrapport:
Vragen en antwoorden
De belangrijkste stoffen in ongezonde lucht zijn fijnstof (PM10 en PM2,5) en stikstofdioxide (NO2). In de wet staat hoeveel fijnstof en stikstofdioxide er maximaal in de lucht aanwezig mag zijn. De afgelopen jaren is er veel gedaan om de luchtkwaliteit in en rondom de stad te verbeteren. Rotterdam voldoet nu aan de wettelijke normen voor fijnstof, maar nog niet aan die voor stikstofdioxide. De gemeente werkt er hard aan om ook die wettelijke normen te behalen.
Lucht wordt ongezond wanneer bepaalde stoffen te veel voorkomen, zoals fijnstof, stikstofdioxide, roet en ozon. Luchtverontreiniging is vaak een optelsom van diverse oorzaken, maar doorgaans zorgt verkeer voor de meeste verontreiniging. Andere oorzaken zijn:
- industrie, met name raffinaderijen en grotere industriële installaties, waar verbrandingsprocessen plaatsvinden
- huishoudens, door gaskachels, CV-ketels, gasfornuizen, geisers en houtkachels
- buitenland (luchtverontreiniging komt door de wind in Nederland)
- intensieve veehouderij
- scheepvaart
- (glas)tuinbouw.
Van alle milieufactoren is luchtverontreiniging veruit de belangrijkste oorzaak van ziekte, gevolgd door verkeersgeluid. Luchtverontreiniging kan voor verschillende gezondheidsklachten zorgen. Als u aan een drukke weg woont, is de kans op klachten groter. Het gaat voornamelijk om luchtwegklachten, zoals hoesten en kortademigheid. Ook kan het zorgen voor prikkende ogen en in ernstige gevallen voor vaatvernauwing, bloedklontering, een verstoorde hartslag en longkanker. Nieuwe studies geven aanwijzingen dat er een relatie is tussen luchtverontreiniging en neurologische effecten, zoals autisme, vroeggeboorte en dementie.
Volgens het Erasmus MC heeft de Rotterdamse aanpak in de periode tussen 1985 en 2008 ervoor gezorgd dat de levensverwachting van inwoners van Rotterdam met gemiddeld een jaar is toegenomen. Ook nu wordt er nog hard gewerkt aan het verbeteren van de luchtkwaliteit.
Het is lastig om de gezondheidsrisico’s te vergelijken met andere oorzaken, zoals ongezonde voeding. Maar het effect van luchtverontreiniging omgerekend naar het verlies van gezonde levensjaren of de kwaliteit van leven is:
- kleiner dan dat van roken
- vergelijkbaar met de gevolgen van overgewicht en weinig bewegen
- groter dan bij verkeersongevallen en infectieziekten.
Let wel: het betreft hier het effect voor de totale bevolking en niet voor een individu.
Fietsen, wandelen en spelen is gezond. Ook al ademt u wanneer u fietst, drie keer zoveel lucht in dan iemand die stil zit. Maar de positieve effecten van fietsen, wegen ruimschoots op tegen de nadelen van luchtverontreiniging.
Fijnstof is een verzamelnaam voor kleine deeltjes, zoals roet of stukjes afgesleten autoband, die voor het blote oog onzichtbaar zijn en door de lucht zweven. De deeltjes zorgen voor de meeste gezondheidsklachten. Hoe kleiner de deeltjes zijn hoe dieper ze in de longen terecht komen, waar ze schade kunnen aanrichten.
Fijnstof kan gedefinieerd worden als:
- PM10: 'grof' fijnstof. Dit zijn deeltjes met een diameter kleiner dan 10 micrometer (1 μm = 0,01 mm). Om te vergelijken: een hoofdhaar is 5x zo dik.
- PM2,5: 'fijn' fijnstof met een diameter kleiner dan 2,5 μm. PM2,5 bestaat vooral uit deeltjes die ontstaan bij verbrandingsprocessen, zoals roetdeeltjes bij dieselmotoren.
- PM1: deeltjes met een diameter kleiner dan 1 μm.
- Zwarte rook: dit zijn roetdeeltjes die het materiaal waarop ze terechtkomen zwart kleuren. Andere termen hiervoor zijn dieselroet of elementair koolstof. Zwarte rook ontstaat bij onvolledige verbranding.
- PM0,1: ultrafijn stof. Dit zijn deeltjes met een diameter kleiner dan 0,1 μm.
Fijnstof komt niet alleen uit Nederland, maar ook uit het buitenland. Bronnen van fijnstof zijn: verkeer, scheepvaart, industrie, intensieve veehouderij, huishoudens, bijvoorbeeld gebruik van een allesbrander, open haard of barbecue. Fijnstof kan ook een natuurlijke bron hebben, bijvoorbeeld zeezout, fijne zanddeeltjes en opwaaiend bodemstof.
Stikstofdioxide is een stof die ontstaat bij verbranding. In de buitenlucht is het verkeer de belangrijkste bron van stikstofdioxide. Als de concentratie hoog is, dan is de concentratie van andere uitlaatgassen van verkeer vaak ook hoog. Daarom wordt stikstofdioxide vaak gebruikt als maat voor de luchtvervuiling door het verkeer. Het is een zogenaamde indicatorstof.
Ozon is een gas dat onder invloed van zonlicht gevormd wordt uit stikstofoxiden en koolwaterstoffen. De concentratie wordt sterk beïnvloed door het weer. Hoge concentraties zien we vooral in de zomer op zonnige, windstille dagen met oostenwind in de middag en vroege avond. 's Nachts wordt ozon weer grotendeels afgebroken.
'Smog' is een samentrekking van het Engelse 'smoke' (rook) en 'fog' (mist). Bij smog is gedurende enkele uren of dagen sprake van hoge concentraties luchtverontreiniging door ozon, fijnstof of stikstofdioxide. Het kan klachten aan de luchtwegen veroorzaken, zoals hoesten, een droge keel en benauwdheid. Blijf bij een smogalarm vooral binnen en ventileer uw huis door de ramen (indien mogelijk) aan de schonere kant (dus niet de straatkant) van uw huis open te zetten.
We zetten vooral in op een verlaging van de uitstoot van stikstofoxiden en roet door stedelijk verkeer. Eerdere maatregelen hebben een positief effect gehad op de luchtkwaliteit en daarmee op de gezondheid van Rotterdammers.
Onze havenstad kent verschillende oorzaken van luchtverontreiniging. Verkeer is een van de grotere, maar ook scheepvaart heeft invloed. Gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf werken samen aan de verdere verschoning van de scheepvaart. We hebben een pakket aan maatregelen opgesteld voor binnenvaart en zeevaart (zoals cruiseschepen). Zo kan binnenvaart gebruik maken van walstroom en ligt in Rotterdam het eerste LNG (Liquid Natural Gas) bunkerstation van Europa. Nieuwe cruiseschepen varen op LNG, waardoor de totale uitstoot ook tijdens het varen afneemt. Voor de zee cruiseschepen wordt nader onderzocht op welke wijze we een walstroomvoorziening kunnen realiseren op de huidige locatie.
De zwarte stof kan bestaan uit verdroogde algen en stofdeeltjes. Die stofdeeltjes vormen een belangrijk onderdeel van luchtverontreiniging. Wanneer het regent, wordt de lucht als het ware schoon gewassen en dalen de stofdeeltjes neer. Dat is vaak te zien als zwarte stof. Als het laagje moeilijk te verwijderen is, dan is het waarschijnlijk geen stof maar aanslag van algen.
Het is verstandig om te blijven ventileren, ook wanneer u aan een drukke weg woont. De lucht in huis is vaak meer verontreinigd dan buiten, bijvoorbeeld door koken, schoonmaakmiddelen of verbrandingsgassen (gasfornuis, gaskachel, geiser). We raden aan om de lucht in huis iedere dag te verversen. Zet roosters open en ramen op een kier. Zet, indien mogelijk, ramen aan de 'schoonste' kant van de woning open, dus de kant waar de minste auto's rijden. Als uw woning een ventilatiesysteem heeft, gebruik deze dan volgens de voorschriften. Vervang de filters tijdig en zet het systeem nooit uit.
De effectiviteit van mondkapjes in de Nederlandse situatie is zeer beperkt. De GGD adviseert daarom de blootstelling aan luchtverontreiniging te verlagen door drukke straten en kruispunten te vermijden, zo min mogelijk naar buiten te gaan wanneer er sprake is van smog en te kiezen voor schoon vervoer om de luchtkwaliteit te verbeteren.
Kies voor schoon vervoer, zoals de fiets. Als u een nieuwe auto of scooter wil kopen, kies dan voor een 'schone' variant, zoals hybride of elektrisch. Gebruik in plaats van de auto of scooter een elektrische fiets voor korte afstanden. En ook kan uw rijgedrag bijdragen aan een beter milieu. Op de website van Het nieuwe rijden. Link opent een externe pagina staan tips.
