Woningen, winkels en kantoren in Rotterdam moeten leefbaar, gezond en betaalbaar zijn. We noemen ze ook wel de gebouwde omgeving, en die moet in 2050 aardgasvrij en klimaatneutraal zijn. De noodzakelijke maatregelen zijn kostbaar en ingrijpend. Ook achter de voordeur.

<p>De maatregelen vragen om goed overleg met Rotterdammers, pandeigenaren en ondernemers. De hoge gasprijzen zijn een extra reden om tempo te maken. Iedereen wil een zo laag mogelijke energierekening, een gezonde en betaalbare woning en ook een goed bereikbare stad met zo min mogelijk overlast. &nbsp;</p><h2>CO2 in de gebouwde omgeving</h2><p>Door het beter isoleren van gebouwen, aardgasvrij maken of vervanging door nieuwbouw zorgen we dat de uitstoot van CO2 sterk daalt. Nieuwbouw is tegenwoordig al standaard aardgasvrij. In de grafiek zie je de terugloop van CO2 voor de komende jaren.&nbsp;</p>

<h2>De rol van de gemeente</h2><p>De gemeente doet veel om de stad aardgasvrij en klimaatneutraal te maken. We werken hiervoor samen met andere partijen in de stad aan plannen en projecten.</p><p>We moedigen Rotterdammers aan minder energie te gebruiken, hun huis te isoleren en aardgasvrij te worden. Ook geven we informatie en subsidies en helpen we waar we kunnen. Uiteindelijk bepalen Rotterdammers zelf of ze hun huis willen aanpakken, want de eigenaar beslist.</p>

Voor welke uitdaging staan we?

<p>In 2050 mag geen aardgas meer worden gebruikt voor het verwarmen van gebouwen en tapwater. Daarom is in 2021 de Rotterdamse <span>Transitievisie Warmte (RTVW) vastgesteld. Hierin staat in welke delen van de stad de gemeente grote stappen kan zetten. Om op koers te blijven moeten voor 2030 83.000 woningen aardasvrij worden gemaakt. Op dit moment werken we aan het aardgasvrij maken van 32.000 woningen. Voor 2030 moeten nog een gat van 37.750 gasaansluitingen worden gedicht.&nbsp;</span></p><p>We hebben al 13.250 gasaansluitingen vervangen. Bijvoorbeeld door woningcorporaties, sloop en nieuwbouw of Rotterdammers die zelf hun cv-ketel vervangen voor een gasloos alternatief. Tot en met 2026 verwachten we nog ongeveer 2.100 woningen aardgasvrij te maken.</p>

<h2>Resultaten tot nu toe</h2><p>Het aardgasvrij maken van bestaande wijken is een uitdagende klus. De gemeente heeft in verschillende wijken al resultaten gehaald.&nbsp;</p><ul><li>In Bospolder-Tussendijken zijn tot nu toe ongeveer 860 woningen aardgasvrij gemaakt door ze aan te sluiten op het warmtenet. In 2025 volgen nog eens 350 woningen. Eind 2026 moeten alle woningen van de woningcorporatie aardgasvrij zijn.&nbsp;</li><li>In Heindijk zijn nu ongeveer 325 woningen aardgasvrij aangesloten op stadsverwarming. In 2025 volgen nog ongeveer 50 woningen.</li><li>In Pendrecht-Zuid en Reyeroord-West kregen gebouweigenaren in 2021 een aanbod voor de overstap op stadsverwarming. Beide aanpakken zijn na een pauze weer van start gegaan. De pauze ontstond o<span>nder andere door de ontwikkelingen rond De Nieuwe Warmteweg (DNWW) en de investeringsstop van Vattenfall door onzekerheid over de nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw). </span>In 2025 worden de eerste woningen op stadsverwarming aangesloten.&nbsp;</li><li>In Prinsenland-Het Lage Land loopt een aanbesteding om een warmtenet aan te leggen. Het proces ligt nu stil. Er lopen gesprekken met Eneco. In 2025 komt er duidelijkheid over het vervolg. Ook wordt gekeken naar alternatieven om verder te gaan met de aanpak. In 2025 worden in ieder geval al 290 woningen van de woningcorporatie aardgasvrij gemaakt.</li><li>In Rozenburg wordt na het aannemen van de Wcw een doorstart gemaakt. In de tussentijd wordt gekeken om 600 woningen van de woningcorporatie al aardgasvrij te krijgen.&nbsp;</li></ul><h2>Vervolgstappen</h2><p>We gaan door met de bestaande gebiedsaanpakken en maken deze ook af. Zo proberen we zoveel mogelijk van de geplande 10.000 woningen aardgasvrij te maken. Ook ondersteunen we marktinitiatieven, zoals Rotterdamse Warmte in Schiebroek en Eneco in Ommoord.</p><h2>Rol van de gemeente</h2><p>De gemeente is initiatiefnemer van de gebiedsaanpakken aardgasvrij en heeft ook een regierol. Bij marktinitiatieven is de gemeente faciliterend. Met woningcorporaties zijn prestatieafspraken over verduurzaming gemaakt. Voor de uitvoering maken woningcorporaties hun eigen plannen. Waar mogelijk doen zij mee in de gebiedsaanpakken.</p>

Aardgasvrij

<p>Vóór 2030 moeten 97.000 woningen worden geïsoleerd (gebaseerd op het Nationaal Isolatieprogramma). Het gaat om:</p><ul><li>33.000 woningen van eigenaar-bewoners</li><li>43.000 woningen van woningcorporaties</li><li>21.000 woningen van particuliere verhuurders</li></ul>

<h2>Resultaten tot nu toe</h2><ul><li>In 2024 hebben 163 woningeigenaren gebruik gemaakt van de Rotterdamse Isolatiesubsidie.</li><li>Per jaar geven we 30 grote en 20 kleine VvE's advies en ondersteuning bij verduurzaming. In 2024 hebben 76 VvE’s deze hulp gehad.</li><li>In 2024 en 2025 isoleren corporaties 3.600 woningen met een E, F of G label naar minimaal energielabel D. In 2024 is dit al gedaan bij 2.500 woningen.</li></ul><h2>Vervolgstappen</h2><p>Het is duidelijk dat er in aanloop naar 2030 en 2050 nog heel veel moet gebeuren. Hieronder vind je de uitdagingen per doelgroep.</p><h3><strong>Eigenaar-bewoners</strong></h3><p>Eigenaar-bewoners zijn nog niet verplicht om te isoleren. Toch wil de gemeente deze doelgroep in beweging krijgen. Daarvoor moet er over langere tijd geld beschikbaar zijn, zodat we hen de komende jaren kunnen blijven helpen. Tot en met 2027 is dat geld er. Voor de jaren daarna verwachten we geld van de landelijke overheid, maar dat is niet voldoende voor de opgave die er ligt. Overigens moeten eigenaar-bewoners een groot deel van de maatregelen zelf betalen.</p>

<h3><strong>Particuliere verhuurders</strong></h3><p>De landelijke overheid werkt aan wetgeving om de energielabels E, F en bij particuliere verhuurders stapsgewijs te verbieden. Hoe dit vorm krijgt en wie dit gaat handhaven, is nog onduidelijk. Met het Platform Particuliere Verhuurders Rotterdam (PPVR) kijken hoe we particuliere verhuurders goed kunnen helpen om sneller te verduurzamen.</p><h3><strong>Woningcorporaties</strong></h3><p>De landelijke overheid en de gemeente stellen scherpe eisen aan woningcorporaties als het gaat om de verduurzaming van hun woningen. De woningcorporaties worstelen met alle opgaven, maar ze zeggen de doelstellingen voor 2050 wel te gaan halen.</p><p>&nbsp;</p>

<h3><strong>Verenigingen van Eigenaren</strong></h3><p>De behoefte aan ontzorgen bij VvE’s is hoog. Goede financiering voor verduurzaming ontbreekt en er is geen vangnet voor bewoners die de extra financiële bijdrage niet kunnen betalen. We zijn in gesprek met de landelijke overheid om de hobbels weg te nemen.</p>

<h2>Rol van de gemeente</h2><ul><li>Verstrekken isolatiesubsidie aan VvE's en eigenaren van grondgebonden woningen.&nbsp;</li><li>Uitbreiden van de gebiedsgerichte aanpak voor woningisolatie.&nbsp;</li><li>Faciliteren van een Energieloket.</li><li>Faciliteren van VVE-010 als loket waar alle Rotterdamse VvE's terecht kunnen voor hun vragen over de VvE, onderhoud, juridische aspecten en verduurzaming</li><li>Aanbieden van advies en ondersteuning voor VvE's.&nbsp;</li><li>Samen met woningcorporaties knelpunten om te verduurzamen oplossen.</li><li>Lobby richting landelijke overheid voor structurele financiële middelen, subsidies en leningen die aansluiten bij de Rotterdamse situatie.</li></ul>

Energiebesparing

<p>Met hulp bij het besparen van energie verminderen we energiearmoede. Dit doen we door Rotterdammers te ondersteunen met kleine, laagdrempelige maatregelen en tips voor ander gedrag. Hiernaast zetten we ons in voor woningisolatie van Rotterdammers die te maken hebben met energiearmoede. Bij de uitwerking en uitvoering van de maatregelen zijn er drie belangrijke punten:</p><ul><li>We zetten projecten op samen met organisaties uit de stad, zoals woningcorporaties, VVE-010, Energiebank Rotterdam, Rotterdams Milieu Centrum en het Fonds Bijzondere Noden Rotterdam.</li><li>We werken met organisaties die in contact staan met de Rotterdammers waar het om gaat, zoals welzijnspartijen en de Voedselbank.</li><li>We werken met partijen die Rotterdammers inzetten met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals Rotterdam Inclusief en EES Holland.</li></ul><h2>Resultaten tot nu toe</h2><ul><li>In januari 2025 is het nieuwe project 'Groenbank' gestart. Ruim 200 woningeigenaren die de energietoeslag hebben ontvangen worden in 2025 benaderd voor advies en uitvoering van grote isolaties: vloerisolatie, spouwisolatie, dakisolatie of HR++ glas. Dit wordt volledig vergoed.</li><li>Sinds de start van energieklussers hebben 20.000 huishoudens in Rotterdam gebruikgemaakt van deze hulp.</li><li>Vanuit de woningcorporaties is voor 12,6 miljoen euro aan projecten ingediend waarmee zij hun sociale woningvoorraad extra of versneld duurzamer maken. Bijvoorbeeld door enkel glas te vervangen voor HR++ glas, zonnepanelen aan te sluiten en de buitenste schil van gebouwen te isoleren.</li><li>&nbsp;Inmiddels hebben 35 VvE's met in totaal 1.134 appartementen een aanvraag voor de isolatiesubsidie ingediend voor onder andere HR++-glas, dakisolatie en vloerisolatie</li></ul><h2>Vervolgstappen</h2><p>Om de energiearmoede in de stad te verminderen moeten we ons blijven richten op een combinatie van kleine maatregelen en een grotere, structurele aanpak voor isolatie. Het is belangrijk dat de kwaliteit van de woningen in Rotterdam op orde is. Dit zorgt niet alleen voor een lagere energierekening, maar vermindert ook andere problemen zoals schimmel, gezondheidsproblemen en sociaal isolement.</p><h2>Rol van de gemeente</h2><p>In de aanpak van energiearmoede is de gemeente belangrijk omdat dit gaat om Rotterdammers die lastig te bereiken zijn. Hiervoor is de samenwerking en informatievoorziening met onze partners in de stad van groot belang. Denk aan het Fonds Bijzondere Noden Rotterdam, welzijnspartijen en de Voedselbank. We zoeken naar geld om de huidige projecten ook na 2025 te kunnen financieren.</p>

Energiearmoede

<p>Rotterdam staat voor de uitdaging om vóór 2030 55.000 nieuwe woningen te bouwen. Deze woningen moeten niet alleen het woningtekort aanpakken, maar ook duurzaam en energiezuinig zijn. De bouw en het gebruik van materialen hebben grote invloed op de CO2-uitstoot. Om de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs te halen moet de uitstoot flink omlaag. Met duurzame nieuwbouw kan <span>tot 2030 0,59 Megaton CO2 worden bespaard.</span></p>

<h2>Resultaten tot nu toe</h2><p>De gemeente ondersteunt duurzaamheid in nieuwbouw met het programma Duurzame Gebiedsontwikkeling. Hiermee stimuleren we ontwikkelaars en projectteams om duurzaam te bouwen. Dit zijn de belangrijkste stappen tot nu toe:</p><ul><li><strong>Advies bij nieuwbouw</strong><br>De gemeente adviseert vanaf de start van projecten, om vertragingen te voorkomen. In 2024 zijn ongeveer 100 projecten ondersteund met specifieke duurzaamheidsadviezen.</li><li><strong>Quickscan Duurzaamheid</strong><br>Dit hulpmiddel geeft ontwikkelaars inzicht in de duurzame doelen van de gemeente.</li><li><strong>Plan van Aanpak Duurzaam Doorbouwen</strong><br>Dit plan is samen met marktpartijen en woningcorporaties ontwikkeld. Het richt zich op bouwen volgens de richtlijnen van het Klimaatakkoord en de EU Taxonomie.</li><li><strong>Welstandsnota en Vuistregels</strong><br>De gemeente stimuleert duurzaamheid ook via de vernieuwde Welstandsnota en de Vuistregels voor Bouwen.</li></ul><h2>Vervolgstappen</h2><p>De gemeente werkt de komende jaren met bouw- en vastgoedbedrijven verder aan duurzaam bouwen. De belangrijkste acties zijn:</p><ul><li><strong>Uitvoeren Plan van Aanpak duurzaam doorbouwen</strong><br>Samenwerken met projectontwikkelaars om oplossingen te vinden voor uitdagingen in het bouwproces.</li><li><strong>CO2-uitstoot berekenen&nbsp;</strong><br>Voorbereiden op strengere eisen zoals EU Taxonomie en uitstootvrij bouwen door de CO2-uitstoot van ontwerp en materiaalkeuze te berekenen. Zo kunnen we beter sturen op duurzaamheid.</li><li><strong>Experimenteren met CO2-budgetten</strong><br>Mogelijkheden onderzoeken om CO2-budgetten per project of gebied in te voeren. Hierbij wordt de volledige CO2-uitstoot van een ontwikkeling meeberekend, inclusief energie, mobiliteit en grondstoffen/materialen.</li><li><strong>Gebiedsontwikkeling Schiehaven Noord</strong><br>&nbsp;In dit gebied worden nieuwe woningen ontwikkeld, ontworpen en gebouwd volgens ons duurzame beleid. Hierbij wordt rekening gehouden met de richtlijnen van Paris Proof en de EU Taxonomie.&nbsp;</li></ul><h2>Rol van de gemeente</h2><p>De gemeente blijft kennis delen en advies geven om duurzaam bouwen te stimuleren. Tegelijkertijd lobbyt de gemeente om ruimte te behouden voor haar eigen duurzaamheidsdoelen, omdat landelijke eisen vaak minder streng zijn.</p><p>Hoge bouwkosten maken het lastig om duurzame maatregelen toe te passen in betaalbare woningen. Daarom werkt Rotterdam aan subsidies voor woningcorporaties om houtbouw te stimuleren. Dit maakt duurzaam bouwen haalbaarder en helpt om de klimaatplannen voor 2030 en 2050 te halen.&nbsp;</p>

Nieuwbouw

<p>Rotterdam heeft ongeveer 20.000 mkb-bedrijven, verspreid over 43 bedrijventerreinen en 47 winkelgebieden. Terreinen voor luchtvaart en zeevaart niet meegerekend. Om de doelen voor de gebouwde omgeving te kunnen halen moet de gemeente het mkb maximaal stimuleren en ondersteunen. Dit doen we op verschillende manieren.&nbsp;</p><p>Drie belangrijke maatregelen zijn:&nbsp;</p><ul><li>Aanpak Bedrijventerreinen</li><li>Duurzaamheidsvouchers voor ondernemers&nbsp;</li><li>Klus &amp; Coach aanpak voor de detailhandel</li></ul><p>Daarnaast houden we de ontwikkelingen op de energielabels van kantoren in de gaten en handhaven we op de informatieplicht van bedrijven die veel energie gebruiken. Tot slot hebben we een aanpak op de grondstoffentransitie en het stimuleren van de circulaire economie. Meer informatie hierover lees je op de pagina <a href="https://www.rotterdam.nl/klimaatdoelen-grondstoffentransitie/">Klimaatdoelen grondstoffentransitie</a>.&nbsp;</p>

<h2>Resultaten tot nu toe</h2><p>Op basis van het coalitieakkoord heeft de gemeente tot 2024 al de volgende acties ondernomen:</p><ul><li>18 bedrijventerreinen kregen ondersteuning bij het nemen van collectieve energiemaatregelen via Aanpak Bedrijventerreinen en Kantorenlocaties.</li><li>1000 ondernemers ontvingen energieadvies via de Duurzaamheidsvoucher voor ondernemers.</li><li>1000 ondernemers in de detailhandel kregen met de Klus &amp; Coach aanpak advies. Ook hebben zij energiemaatregelen genomen.&nbsp;</li><li>Volgens de landelijke meetwijze <a href="https://www.waarstaatjegemeente.nl/mosaic/dashboard/energietransitie/" target="_blank">waarstaatjegemeente.nl</a> is het percentage Label C voor kantoren in Rotterdam in 2024 verder gestegen van 59% naar 66%.</li><li>Grootverbruikers van energie hebben we gewezen op de energiebesparings- en informatieplicht. De Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond (DCMR) houdt steekproeven, vooral gericht op bedrijven die zich nog niet hebben gemeld.</li></ul>

<h2>Vervolgstappen</h2><p>Halverwege 2025 en begin 2026 wordt de succesvolle Klus &amp; Coach aanpak voortgezet voor alle winkelgebieden. De ondernemers ervaren deze aanpak als zeer positief. Ook de Duurzaamheidsvouchers voor ondernemers krijgen in 2025 een vervolg.</p><p>Handhaving van de informatieplicht is lastig omdat de DCMR tot 2024 van de netbeheerder geen inzicht kreeg in de grootverbruikers. De verwachting is dat deze gegevens halverwege 2025 wel beschikbaar zijn. Zo kan de DCMR goed haar werk doen.&nbsp;</p>

<h2>Rol van de gemeente</h2><p>De gemeente ondersteunt ondernemers met hun energiemaatregelen. In 2023 en 2024 heeft de gemeente 10% van alle mkb-ondernemers geholpen. Daarnaast controleert en handhaaft de gemeente de informatieplicht samen met de DCMR.&nbsp;</p>

MKB, bedrijven en kantoren

<p>Meer weten? Bekijk <a href="https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Reports/Document/663fc6bf-d174-477a-9502-065e9c10f01e?documentId=e1f4dc51-0d6c-4543-9a25-682f1c5ef739" target="_blank">alle projecten</a> uit het Klimaat Actieplan Rotterdam over de gebouwde omgeving.</p>

Overzicht projecten

<ul><li><a href="https://www.duurzaam010.nl/thema/hoe-en-wanneer-aardgasvrij/" target="_blank">Hoe en wanneer aardgasvrij?</a>&nbsp;</li><li><a href="https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Reports/Document/9c7a2001-28c5-4afd-814f-a7816978b5b4?documentId=8e53cc27-c773-4a0b-8633-fd26a3c65f80" target="_blank">Prestatieafspraken 2024 - 2025</a></li><li><a href="https://www.duurzaam010.nl/content/uploads/2023/05/23034_Raadsinformatiebrief-Isolatieaanpak_TOEG5968.pdf" target="_blank">Actieplan isolatie woningen en toekomstbestendige VvE's</a>&nbsp;</li><li><a href="https://open.overheid.nl/documenten/7ff0af67-219e-4e0e-9c58-a3994608ea4d/file" target="_blank">Versnellingsagenda verduurzaming VvE’s</a></li><li><a href="https://wow-rotterdam.nl/files/wow-rotterdam.nl/uploads/files/736350/Bijlage%201%20Beleidskader%20armoede%20en%20schulden%202023-2026.pdf" target="_blank">Beleidskader Rotterdam voor iedereen: Samen Sterk tegen armoede en schulden 2023-2026</a></li><li><a href="https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Reports/Document/d0e23005-15bc-4a2c-b198-acf73139f31a?documentId=6e327d3d-dad4-401a-9693-760ffc3ab4a7" target="_blank">Collegebrief over Voortgang besteding SPUK middelen Energiearmoede december 2024</a></li><li><a href="https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Reports/Document/d0e23005-15bc-4a2c-b198-acf73139f31a?documentId=94e51a0f-9e5b-4c0e-ab35-18b39a9e9343" target="_blank">Factsheet resultaten energiearmoede in Rotterdam 2024</a></li><li><a href="https://duurzaam.bouwenaanrotterdam.nl" target="_blank">Quickscan Rotterdam</a></li><li><a href="https://www.woneninrotterdam.nl/wp-content/uploads/2024/05/Plan-van-Aanpak-Duurzaam-Doorbouwenaan-Rotterdam.pdf" target="_blank">Plan van Aanpak Duurzaam Doorbouwen&nbsp;</a></li><li><a href="https://www.woneninrotterdam.nl/bouwen/duurzaam-doorbouwen/" target="_blank">Wonen in Rotterdam | Jouw gids voor je huizenjacht in Rotterdam&nbsp;</a></li><li><a href="https://www.rotterdam.nl/vuistregels-voor-het-bouwen/">Vuistregels voor het bouwen</a></li><li><a href="https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Reports/Document/4ac7fe6a-8f66-4762-bf31-0006e1e12129?documentId=bcb11563-a2d9-4fa7-af64-42a2a22010ea" target="_blank">Welstandsnota</a></li></ul><p>&nbsp;</p>

Belangrijke documenten

Woningen, winkels en kantoren in Rotterdam moeten leefbaar, gezond en betaalbaar zijn. We noemen ze ook wel de gebouwde omgeving, en die moet in 2050 aardgasvrij en klimaatneutraal zijn. De maatregelen zijn kostbaar en ingrijpend. Ook achter de voordeur.

Klimaatdoelen gebouwde omgeving